Het is weer zover. Het nieuwe jaar is begonnen en zoals ieder jaar nemen velen zich voor nu niet te wachten tot de lente om in shape te komen. Het verbaasde dan ook niet toen ik vorige week door een vriend gevraagd werd wat ik vond van Raspberry Ketones, een product dat steeds vaker gehyped wordt als dé fatburner.
Wat zijn Raspberry Ketones?
Raspberry Ketones, scheikundige naam 4-(4′-hydroxyfenyl)butaan-2-on, zijn het onderdeel van frambozen die zorgen voor de geur. Behalve in frambozen komen ze ook voor in cranberries (type veenbes) en zwarte bessen (1). Raspberry Ketones worden vaak gebruikt in de cosmetische en voedingsindustrie als geurstof. In de natuur komen Raspberry Ketones echter slechts in kleine hoeveelheden voor. Zo levert een kilo frambozen slechts 1-4 mg Raspberry Ketones op (2). Voor het gebruik in de industrie en dus ook in afslankmiddelen wordt daarom de synthetische vorm gebruikt die veel goedkoper is dan de natuurlijke vorm die bijna €15.000 per kilo kost (2,3) .
Dr. Oz over Raspberry Ketones: “The number 1 miracle in a bottle”
“De wonderlijke wereld van Dr. Oz”. Dat dacht ik toen ik hem in zijn programma hoorde over Raspberry Ketones. Dr. Oz noemt Raspberry Ketones: “The number 1 miracle in a bottle”. Hij en zijn gast spreken over “research” dat hun inzicht over de effectiviteit van Raspberry Ketones zou hebben gegeven, maar noemen het onderzoek zelf vervolgens niet. Wel doet hij een leuk trucje met ballonnetjes die hij in vloeibare stikstof doet waardoor ze krimpen. Dit zou hetzelfde effect zijn als Raspberry Ketones heeft op vetcellen.Zijn gast, volgens Dr. Oz een “weightloss expert”, raadt aan 100mg tot 200mg per dag te gebruiken. De eerste effecten zouden al na enkele dagen zichtbaar zijn waarbij we de gebruikelijke voor en na foto’s te zien krijgen van vrouwen die Raspberry Ketones al zes en acht maanden gebruiken. “Once you go black, (sorry, bedoel) Raspberry Ketones , you’ll never get of it” of iets in die trend, vertelt ze er bij.
Mensen die het gebruiken, zouden er nooit mee willen stoppen. De uitzendingen van Dr. Oz over Raspberry Ketones zorgden voor een ware run op het product in de VS met lege schappen tot gevolg. Gek genoeg is het “wetenschappelijke bewijs” hiervoor helemaal niet zo overtuigend. Bovendien zijn de ervaringen die ik her en der online lees helemaal niet zo positief. “Gelukkig is er zo’n niet-goed-geld-terug-garantie” roept een slimmerik nu. Helaas, daar gaat juist een deel van de klachten over. Maar goed, laten we eerste eens kijken hoe Raspberry Ketones zou werken om vervolgens te kijken hoeveel hiervan in praktijk ook daadwerkelijk het geval blijkt te zijn.
Raspberry Ketones voor meer vetverbranding
Dr. Oz legt uit dat Raspberry Ketones invloed heeft op de hormoonhuishouding en meer specifiek het hormoon adiponectine. Adiponectine is een (eiwit) hormoon dat betrokken is bij het reguleren van de bloedsuikerspiegel en afbraak van vetzuren (4). Uit onderzoek blijkt dat er een negatief verband is tussen de hoeveelheid adiponectine in het bloed en het hoeveelheid lichaamsvet (dus meer adiponectine is minder lichaamsvet) (5,6,7,8). Zo heeft onderzoek onder muizen onder andere aangetoond dat het metabolisme wordt verhoogd wanneer er meer adiponectine in het bloed is (9). Bovendien verlaagt een hoger adiponectine niveau de kans op diabetes type II (5,10). Adiponectine stijgt overigens ook bij gematigde consumptie van alcohol (10,11) met uitzondering van Aziatische mensen waarbij juist een (klein) negatief verband is tussen adiponectine en alcoholconsumptie (12). In de referenties die op de site van Dr. Oz staan vermeld, staat echter geen verwijzing naar onderzoek waaruit blijkt dat adiponectine stijgt door inname van Raspberry Ketones.
Het “wetenschappelijke bewijs” dat Raspberry Ketones helpt vet te verbranden
Toegegeven, Dr. Oz en zijn gast laten het kopje van de aap in de mouw zien, maar laten het beestje er niet helemaal uitkomen. Aan het eind van het verhaal zegt de “weightloss expert” dat haar cliënten, zoals ook de dames op de voor-en-na-foto’s, wel eerst geleerd is gezond te eten en genoeg te bewegen. Zonder te weten welk effect het dieet en beweging enerzijds gehad hebben en welk effect Raspberry Ketones anderzijds gehad heeft, kan je niet aannemen dat Raspberry Ketones heeft bijgedragen aan het gewichtsverlies. Dit was immers mogelijk ook door alleen het bewegen en het dieet veroorzaakt. Dit is precies het punt waar de onderzoeken ook de fout ingaan. Op de site met het filmpje staat onder aan een link naar “het wetenschappelijke bewijs”. Hier worden vervolgens enkele statements gedaan met op de derde pagina de referenties die deze statements moeten onderbouwen. Mooi, zo hoort het. Dan kan je immers zelf de onderzoeken nalezen om te zien of je tot dezelfde conclusie zou komen.
Irrelevante referenties
De eerste twee genoemde onderzoeken (13,14) gaan slechts over hoe de synthetische vorm wordt gemaakt en zal ik daarom verder niet behandelen.
Meer referenties voor capsaïcine dan voor Raspberry Ketones. Beiden echt vergelijkbaar?
Vervolgens worden maar liefst vier onderzoeken aangehaald die gaan over het effect van capsaïcine op de stofwisseling (15,16,17,18). Deze referenties zijn alleen vermeld omdat (het team achter) Dr. Oz stelt dat het effect van Raspberry Ketones vergelijkbaar is met dat van capsaïcine. Beide zouden de hoeveelheid norepinefrine/noradrenaline verhogen wat zou leiden tot verhoging van de lichaamstemperatuur en daarmee verhoogde thermogenese, de warmte die ontstaat door de verbranding van calorieën.
Dat de beiden behalve qua structuur ook qua werking daadwerkelijk vergelijkbaar zijn, zou worden onderbouwt met een onderzoek onder ratten (19). Voor dit onderzoek is echter geen controlegroep gebruikt. Het is op zijn minst gek te noemen dat je vier onderzoeken toont (bijna de helft van alle opgegeven referenties) over capsaïcine en vervolgens maar één onderzoek toont waaruit zou moeten blijken dat Raspberry Ketones hiermee vergelijkbaar is. We hebben tot nu toe dus twee onderzoeken gezien die uitleggen hoe Raspberry Ketones gemaakt wordt, vier onderzoeken die over een heel ander product gaan en één onderzoek onder ratten zonder controlegroep. Het is voor Dr. Oz te hopen dat er nog wat beters tussen de door hem opgegeven referenties zit, maar dit is helaas niet het geval. Een ander onderzoek waarvan geen referentie is opgegeven, maar waar volgens mij wel naar verwezen wordt in het TV-programma, betreft de invloed van Raspberry Ketones op vetcellen van muizen. Er is dus gekeken wat het effect is op geïsoleerde cellen, buiten het lichaam. Het lichaam is echter complex met talloze zaken die elkaar beïnvloeden (20). Het is dus niet zeker dat dit effect in het lichaam hetzelfde zou zijn.
Muizen zijn geen mensen. Onderzoek nuttig, maar niet altijd vertaalbaar naar mensen.
Het belangrijkste punt is echter dat hoewel onderzoeken onder dieren erg nuttig kunnen zijn, de conclusies nooit direct vertaald kunnen worden naar mensen. Er is namelijk geen enkele studie verricht onder mensen naar de effecten van Raspberry Ketones op de vetverbranding! Hoewel dit jammer genoeg in het TV-programma zelf nergens genoemd wordt, gebeurt dit gelukkig wel bij de tekst over het “wetenschappelijke bewijs”. Hierin wordt benoemd dat de dierstudies niet altijd vertaalbaar zijn naar mensen en onderzoek onder mensen nog dient te gebeuren. De beste referentie die zij opgeven in de lijst is wat mij betreft dan ook de referentie aan het onderzoek waaruit blijkt dat conclusies uit dierstudies om diverse redenen niet één op één van toepassing hoeven te zijn op mensen (21).
Bijwerkingen Raspberry Ketones
Dit is ook van belang als het gaat over mogelijke bijwerkingen. Want hoewel Raspberry Ketones al in de zestiger jaren door de Amerikaanse FDA is goedgekeurd als supplement is er niets bekend over eventuele bijwerkingen. De gast van Dr. Oz zegt dan ook trots: “With no known side effects!”. Het feit dat ze niet bekend zijn, betekent echter niet dat ze er niet zijn. Er is simpelweg geen onderzoek naar gedaan waardoor niemand iets weet over de lange termijn effecten. Als Raspberry Ketones echter werken zoals beweerd wordt en het daadwerkelijk vergelijkbaar is met bijvoorbeeld capsaïcine, dan vormt het risico’s voor bepaalde groepen. Verhoging van de lichaamstemperatuur, bloeddruk en hartslag kan bijvoorbeeld een probleem zijn. Zo is er een geval bekend van iemand die na inname van capsaïcine een hartaanval kreeg (22).
Het is dan ook raadzaam eerst de huisarts te raadplegen wanneer er sprake is van bepaalde aandoeningen.
Conclusie, zou ik Raspberry Ketones kopen?
Hoewel de dierstudies misschien niet vertaalbaar zijn naar mensen en ook niet geheel correct zijn uitgevoerd, zijn de conclusies hieruit redelijk bemoedigend. Ik vind het dan ook in dit opzicht wel aannemelijk dat er een kans is dat Raspberry Ketones helpt bij vetverbranding naast bewegen en een goed voedingspatroon. Om nu echter van de daken te roepen in termen als “wonder in een flesje” en “bewezen door onderzoek” lijkt me onterecht. Hiervoor dient nog veel meer en beter onderzoek gedaan te worden én dit dient onder mensen te gebeuren. Kijken we naar de ervaringen zoals vermeld op internet dan zouden we waarschijnlijk (nog) minder positief zijn.
