De afgelopen jaren zijn er veel nieuwe inzichten verkregen in de manier waarop lichaamsvet en vetverbranding werkt. Toch wachten we nog steeds op de perfecte afvalpil. Een pil die in staat is maatwerk vetverlies te realiseren zonder onwenselijke bijwerkingen. Waarom duurt het eigenlijk zo lang?
Afval pillen die werken
Bij woorden als ‘de perfecte afvalpil’ of ‘een afvalpil die echt werkt’ heb je vaak twee mogelijke reacties:
- Ik wordt belazerd en het werkt niet
- Het werkt echt. Totdat je dood neervalt.
Voorbeeld van die tweede reactie en aanleiding van dit artikel is natuurlijk de recente waarschuwing voor de fatburner DNP. We hebben echter vaker geschreven over middelen die als fatburner significante resultaten kunnen bieden, maar veel gevaarlijke bijwerkingen kunnen hebben.
Een veel groter aantal mensen heeft echter persoonlijke ervaring die oproept tot de eerste reactie. Er worden talloze fatburners verkocht die dan wel veiliger zijn in gebruik, maar te weinig potentie hebben om het gewenste effect te hebben.
“Overgewicht overmacht?”
Ik merk dat ik de laatste jaren veranderd ben als het gaat om de oorzaak, maar vooral ook de schuld van overgewicht. Hoewel de oorzaak nog steeds zo simpel is als onbalans tussen de inname en het verbruik van energie, zijn er grote individuele en genetische verschillen die van invloed zijn op het metabolisme. Bij dezelfde inname en verbruik zien we simpelweg grote verschillen in de mate van een eventuele onbalans en de gevolgen daarvan.
Maar ook als het gaat om de psychische factoren die leiden tot bepaalde keuzes qua beweging en dieet, ontdekken we steeds meer over de processen die hierop van invloed zijn. Hoe snel je honger krijgt bijvoorbeeld en hoe snel je verzadigd bent. Maar ook in welke mate je luistert naar deze fysieke impulsen en deze afweegt tegen rationele overwegingen. We zien ook verschillen in de snelheid waarmee gedrag in gewoonte verandert waardoor sommigen het moeilijker of juist makkelijker vinden om een routine te ontwikkelen. Hierdoor vind ik het persoonlijk steeds moeilijker om woorden als “discipline”, “doorzettingsvermogen” en “wilskracht” te gebruiken als het gaat om overgewicht. Hoe meer we te weten komen over de processen die leiden tot bepaalde keuzes, hoe meer we ons kunnen afvragen in hoeverre er daadwerkelijk sprake is van een “keuze”. Toch zien we ook dat artsen snel geneigd zijn om de schuld van overgewicht bij de patiënt te leggen, zoals onlangs beschreven in een artikel.
Dat wil niet zeggen dat ik iedere vorm van eigen verantwoordelijkheid van de hand wil wijzen. Maar zelfs als je van mening bent dat het slechts luiheid, onwetendheid en een gebrek aan discipline is dat overgewicht veroorzaakt dan moet je toch nog verklaren waarom dit de laatste decennia een steeds groter probleem wordt. Blijkbaar zijn we biologisch steeds minder opgewassen tegen onze omgeving, kijkend naar de overvloed aan ongezond eten en de verminderde noodzaak tot lichaamsbeweging om je te verplaatsen. Zelfs al zou het ‘de eigen schuld’ zijn dan verandert dat niets aan het feit dat de gevolgen voor de gezondheid onacceptabel zijn. Wij, als samenleving, doen blijkbaar niet genoeg tegen obesitas.
Niet tegenop te coachen
De groeiende groep mensen met verhoogd risico op zaken als diabetes, hoge bloeddruk en hart- en vaatziekten toont aan dat de huidige mogelijke interventies onvoldoende blijken. Het grootste deel van de mensen dat succesvol gewicht verliest, vindt dit binnen enkele jaren weer terug. Succesverhalen blijken op die manier toch betrekkelijk.
Persoonlijk ben ik dan ook bereid te zeggen dat hier eigenlijk niet tegenop te coachen valt. Je appelleert aan dat stuk rationele vermogen om op te boksen tegen fysieke impulsen die de verkeerde kant op duwen en soms een metabolisme dat tegenwerkt. Je kunt het een beetje vergelijken met de behandeling van een alcoholicus. Je kunt in het beste geval iemand succesvol helpen om te gaan met de verslaving door het toegeven aan een sterk fysiek verlangen voor de rest van het leven te verbieden.
En dat is kut! Continu moeten vechten een sterke behoefte.
Begrijp me niet verkeerd; alle lof voor professionals die helpen bij gewichtsverlies. Wij hebben niet voor niets zoveel tijd, geld en aandacht gestoken in de ontwikkeling van de online coaching app van Fitsociety. Coaches, personal trainers, diëtisten en psychologen vormen een anti-obesitas leger dat slechts gewapend is met tactieken voor gedragsverandering, motivatie, ondersteuning en kennisdeling. Obesitas is voor deze strijd gewapend met zo’n 400.000 jaar aan evolutie, hormonen, neuronen, proteïnen, enzymen en gespecialiseerde cellen waarvan we in de meeste gevallen slechts ten dele de functie weten. Niet zo vreemd dat we soms de chirurg moeten inroepen als cavalerie wanneer we de strijd dreigen te verliezen.
We zijn namelijk vooral bezig met symptoombestrijding terwijl we niets veranderen aan de oorzaak. We doen veel moeite om onze software te herschrijven en om te gaan met hardware die tegenwerkt.
Waar blijft toch die verdomde afvalpil!?
Ik hou van Sci-Fi, maar vooral van Sci-not-so-Fi. Documentaires over de laatste wetenschappelijk ontwikkelingen die op relatief korte termijn onze manier van leven drastisch zullen veranderen. Fantastisch vind ik het. Ook vreselijk irritant want in sommige gevallen kan je een beetje ongeduldig worden. Waar blijven die vliegende auto’s die ons al langer dan twintig jaar beloofd worden? Wanneer kan ik m’n OV-chipkaart gebruiken voor een retourtje Mars? Is het de Playstation 5, of Playstation 25 waarin de VR wereld van games niet te onderscheiden is van de realiteit?
Hoewel ik er persoonlijk minder belang bij heb (geërfde sixpack), merk ik diezelfde irritatie als het gaat om de ontwikkelingen van medicatie voor gewichtsverlies en vetverbranding. Ik schrijf denk ik maandelijks artikelen naar aanleiding van nieuwe inzichten in vetverbranding. Alleen al deze week twee artikelen over de vet verbrandende eigenschappen van kaneel en beige vet. Vrijwel altijd worden de onderzoeken waar die artikelen over gaan, afgesloten met woorden als:”We zijn erg enthousiast over de mogelijke implicaties in de strijd tegen obesitas en hopen in vervolg onderzoek meer te leren over de manier waarop we deze kennis kunnen inzetten.”
Maar wanneer gaan we nu echt stappen maken? Of is die pil er eigenlijk al?
Zoals gezegd, reageren artsen vaak anders op overgewicht dan op bepaalde ziektes. Vaak kan er wel weerstand zijn om medicatie uit te schrijven voor gewichtsverlies, terwijl dit vanzelfsprekend is bij diabetes. Veel van de klachten van diabetes type 2 kunnen echter ook voorkomen worden door een gezondere lifestyle, zoals de diabetes zelf vaak ook te voorkomen is door een gezondere manier van leven.
Er zijn al middelen die effectief gebleken zijn bij gewichtsverlies. Sommigen werken door het hongergevoel te verlagen, anderen door de mogelijkheid van vetcellen om vetzuren op te nemen te beperken. Andere middelen zijn effectief, maar blijken niet veilig om studies naar de veiligheid op lange termijn zijn niet uitgevoerd. Bij overgewicht lijken de bijwerkingen echter sneller als disproportioneel gezien te worden ten opzichte van de bate van gewichtsverlies.
Voor de meeste medicatie voor gewichtsverlies geldt dat ze alleen significante resultaten laten zien in combinatie met een aangepast dieet en bewegingsprogramma en dat dit resultaat vaak beperkt is tot 10% van het lichaamsgewicht [1]. Dat is niet heel indrukwekkend gezien dat aangepaste dieet en meer beweging vaak juist de uitdaging zijn.
We hoeven binnenkort geen wondermiddelen te verwachten. Gezien de complexe werking van het metabolisme en hongergevoel kan de oplossing mogelijk moeten komen uit een combinatie van middelen die momenteel getest worden. De veiligheid gebied nu eenmaal dat hier langdurige trials voor gehouden worden.
Ik hoop alleen op twee dingen:
- Dat dergelijk langdurig onderzoek niet al vertraagd word voor de start omdat men vind dat de echte oplossing alleen in gedrag gezocht moet worden
- Dat als zulke medicatie wel ontwikkelt en beschikbaar wordt, artsen niet wachten tot je BMI boven de 30 stijgt voordat ze het voorschrijven.
Het alternatief is dat we de omgeving zelf veranderen. Dat lijkt me echter een grotere uitdaging.
Referenties
- Franz MJ, VanWormer JJ, Crain AL, Boucher JL, Histon T, Caplan W, Bowman JD,Pronk NP. Weight-loss outcomes: a systematic review and meta-analysis of weight-loss clinical trials with a minimum 1-year follow-up. J Am Diet Assoc. 2007 Oct;107(10):1755-67. Review. PubMed PMID: 17904936.
