Ongevraagd advies geven in de sportschool?

Geschatte leestijd: 11 minuten

In een sportschool wordt regelmatig ongevraagd advies gegeven dat niet altijd wordt gewaardeerd. Hoe geef je iemand op constructieve wijze ongevraagd advies?

Ongevraagd advies

Het zal niet verbazen dat ik het leuk vind om uitleg te geven over zaken met betrekking tot voeding en training. Uitleg geven is blijkbaar iets dat me persoonlijk ligt. Zowel als leidinggevende op het werk, sensei in de dojo, vader en tenslotte als fitness-docent is dit een karaktertrek dit goed uitkomt. Helaas heeft deze eigenschap echter geen uit-knop. Ik heb er dan ook zeer veel moeite mee niets iets te zeggen wanneer ik iets zie gebeuren waarvan ik denk:”Dat is op zijn minst onhandig”. Gezien de ontwikkeling dat er steeds meer basic-concept sportscholen komen en er dus steeds minder begeleiding is, komen deze situatie alleen maar vaker voor.

“Unasked for advice is criticism”

Zoals iedereen die dit herkent en dan ook zelf ongevraagd advies heeft gegeven in de sportschool, heb ik natuurlijk ook meerdere malen ervaren dat dit advies niet gewaardeerd werd. De uitdrukking “Unasked for advice is criticism” gaat in deze gevallen vaak op. De ontvanger van het wel bedoelde advies ervaart het als kritiek en duikt in defensieve houding waaruit alleen maar weerstand ontstaat. In plaats van als adviesgever te denken “Eigenwijs stuk stront, ga dan maar lekker door met het gestuntel dat jij squaten noemt” of iets in die trant, doe je er beter aan te bedenken wat jij zelf had kunnen doen om deze situatie te voorkomen.

Daarom volgen hieronder een aantal tips voor mensen die graag anderen op weg helpen in de sportschool, maar dit niet altijd gewaardeerd zien worden.

Ik begin echter met een anekdote. Eén van de vele voorbeelden van een reactie op ongevraagd advies waaruit  de aanleding tot het schrijven van dit artikel naar voren komt.

Hoe anderen reageren op ongevraagd advies dat jij geeft

Een voorbeeld dat mij altijd is bijgebleven, is alweer van een aantal jaren geleden toen ik nog trainde bij Fit4Less in Amsterdam. Ik zag op een gegeven moment twee jongens tegenover elkaar bankdrukken. Allebei waren ze op maximaalkracht en spiermassa aan het trainen, zware gewichten en weinig herhalingen. Maximaal ongeveer 5 reps. Op een gegeven moment zag ik dat één van ze het moeilijk had met het terugleggen en liep ik er naartoe om te spotten, dus om te helpen, terwijl de andere jongen er tegenover zat uit te rusten.

Toen stelde ik voor dat ze elkaar zouden spotten. Ze trainden immers allebei zwaar en waren beiden alleen. Hierop reageerde de jongen die ik net had geholpen (ik schatte hem een jaar of 16):”  Nee, ik hoef niet zo zwaar want ik speel “professioneel voetbal” en mag niet te zwaar worden in massa”. De andere jongen gaf een blik van: “Leek me een goed idee, maar laat dan maar”

Ten eerste: Eén blik op zijn figuur was genoeg om te zien dat dit zware bullshit was, zelfs keepers hebben op professioneel niveau een beter fysiek. Dit was echt een pap-ventje. Nog net niet echt dik te noemen. Maar goed, ik deed alsof ik dit geloofde.

Ten tweede: Ik haat het als mensen zeggen dat ze “niet te gespierd willen worden”. Wat denken ze nu? Dat ze opeens wakker worden en hun armen niet meer kunnen bewegen omdat hun biceps opeens enorm geworden zijn en in de weg zitten?

“Niet te gespierd willen worden, is net als “niet te rijk willen worden”, voor mensen die in de bijstand zitten.

Maar goed, terug naar die zogenaamd professionele voetballer dus. Ik antwoordde dat als hij niet te zwaar wilt worden (uch, uch) hij beter op spierconditie of explosiviteit kan trainen, zoals beschreven in mijn artikel krachttraining voor voetballers. Dus wat lichtere gewichten en meer herhalingen of plyometrische oefeningen.

Vervolgens keek hij me glazig aan (een beetje als de kat naast mij nu) om weer op exact dezelfde manier verder te gaan (wederom zonder mij of de jongen tegenover hem om hulp te vragen). Hij doet met moeite twee herhalingen en……krijgt vervolgens de derde niet meer omhoog. Ik zie het gebeuren, de jongen die aan de overkant aan het bankdrukken is, ziet het gebeuren en allebei staan we erbij en kijken ernaar met het idee:” Zal je leren kreng”. Uiteindelijk moest het “voetballertje” de “rol-in-schande-methode” toepassen  (de stang op de borst laten zakken, duwend naar de middel laten rollen zodat je rechtop kan zitten en vervolgens zittend de schijven kan verwijderen om zo de stang van je af te krijgen).

Hiernaast zou ik nog tientallen voorbeelden kunnen noemen van ego-lifters. Mensen die een slechte techniek gebruiken bijvoorbeeld om zwaardere gewichten aan te kunnen. Vaak denken zij precies verkeerd om: “Ja, maar als ik het zo doe als jij zegt, dan kan ik niet zoveel gewicht pakken”. Precies! Ook wanneer je hebt uitgelegd dat het juist de kunst is om het zo zwaar mogelijk te maken voor jezelf, in combinatie met een veilige uitvoering, blijven ze stug doorgaan omdat ze niet kunnen accepteren iets lichter te moeten trainen.Voor de ego-lifters geldt echter een aparte benadering waar ik straks met alle plezier op in ga.

Het is dat er veel anderen zijn die het advies wel waarderen waardoor je de energie behoud om toch te helpen daar waar je denkt dat het echt nodig is. Hoewel ik het bij deze ene anekdote zou laten wil ik er daarom toch een tweede, positievere en recentere, naast plaatsen. Gisteren zag ik iemand deadliften, tenminste, iets dat er op moest lijken. Het excentrische gedeelte (het laten zakken) werd totaal verwaarloosd. De halterstang liet hij als het ware gewoon vallen en stuiteren zodat ook de weg omhoog al voor een gedeelte gedaan was door de stuiter. Toen ik hem benaderde als ego-lifter (zie verder) gaf hij als argument dat hij rugklachten had. Dit was echter juist een argument om het niet zo te doen zoals hij deed. Ik legde dit uit, maar dacht: “Verspilde moeite, deze is te koppig” gezien zijn onzinnige antwoord. Tot mijn aangename verassing echter zag ik dat hij het de volgende set exact zo uitvoerde zoals ik had uitgelegd (langzaam laten zakken tot vlak boven de vloer en eventueel explosief omhoog voor zover de rug het toestaat).

Als je ongevraagd advies geeft, moet je dus met elke soort reactie rekening houden.

Tips voor het geven van ongevraagd advies in de sportschool

Hier volgen enkele tips in willekeurige volgorde:

Vraag je af of je wel echt advies moet geven

Mijn eerste criterium hierbij is de motivatie van de gene die je advies wilt geven. De “wil-wel-maar-weet-nietjes” mensen die ontzettend gemotiveerd zijn en al een tijd trainen, maar om één of andere reden nooit de tijd hebben genomen zich te verdiepen in de materie (terwijl dat tegenwoordig steeds makkelijker is met sites als deze en vele intructiefilms op o.a. Youtube). Bij deze categorie is de kans een stuk groter dat je advies gewaardeerd wordt dan wanneer iemand op een blauwe maandag een keer komt trainen.

Dat jij de hele dag op je voeding let en alles leest over trainen en spiermassa bouwen, betekent namelijk niet dat anderen dat even belangrijk vinden. Ze willen misschien wel dezelfde resultaten boeken, maar hebben er in de meeste gevallen niet het nodige voor over. Bespaar jezelf in dit geval de mogelijke frustraties zo iemand advies te geven. De kans is namelijk groot dat je de persoon binnenkort nooit meer in de sportschool ziet omdat het alweer maart is en de goede voornemens al lang vergeten zijn. Of ze denken: “Lekker belangrijk al die details, ik ben al blij dat ik hier ben”. Ik probeer mezelf voor te nemen pas iemand eventueel advies te geven wanneer ik diegene al een paar maanden gemotiveerd bezig zie.

Maak hierbij onderscheid tussen advies uit veiligheid of advies om effectiviteit van een oefening te verbeteren. 

Ik wacht niet een paar maanden totdat iemand met een blessure of erger thuis zit wanneer ik onveilig gedrag zie. Ik ben dan wel geen arts die de eed van Hippocrates afgelegd heeft, maar zie het als opgeleide fitnessdocent toch als morele plicht om je er op te wijzen wanneer de kans groter is dat je jezelf of anderen eerder schade toebrengt dan dat je je doelstellingen aan het bereiken bent.

Weet dat er altijd iemand is die beter weet

Met alle tips die volgen, kan je niet voorkomen dat sommige mensen gewoon ontzettend koppig zijn. Of het nu is omdat ze totaal niet serieus zijn en je aanwijzingen gewoon niet boeiend vinden of juist omdat ze ontzettend serieus zijn en daarom denken alles te weten. Je inzet was om iemand van informatie te voorzien en dat heb je gedaan. Wat ze er voor de rest mee doen, is aan hen dus maak je er niet te druk over en haal gewoon je brede schouders op.

Weet dat er altijd iemand kan zijn die echt beter weet

Hou er ook rekening mee dat iemand soms echt beter weet en dat jij zelf niet alles weet! Inzichten veranderen met de tijd en kennis verandert continu. Het is goed mogelijk dat iemand op een bepaalde manier traint die jou nog niet bekend is of met een specifieke doelstelling. Ik zag een tijdje geleden een filmpje met gymfails, je weet wel de filmpjes die ik hier zelf ook wel eens plaats met blunders in de sportschool.

Vaak zie je daarin mensen bezig op een totaal andere manier dan de manier waarvoor de apparatuur bestemd is (door oefeningen te doen die ze schijnbaar ter plekke bedacht, maar nergens op gebaseerd hebben). In het filmpje dat ik laatst zag, stond in die compilatie ook een opname van een man die met een hoofdketting om nek trainde met de kabel. Schijnbaar kende de maker van de compilatie deze oefening niet aangezien hij ‘m tussen onzin-oefeningen heeft geplaatst. Dezelfde maker mag dan bij mij in de sportschool twee keer in de week komen filmen terwijl ik op die manier de achterkant nek train. Ik heb dus ook harder gelachen om het feit dat hij de oefening niet kent als zogenaamde “kenner” dan om de andere “echte-onzin-oefeningen”.

Je moet je er dus ook altijd rekening mee houden dat jij zelf terecht gecorrigeerd wordt!

Plaats je opmerking als een vraag

Onder andere om het laatste punt, maar ook voor de mensen die echt geen idee hebben waarmee ze bezig zijn, is het handig je corrigerende opmerking vooraf te laten gaan door de vraag:

” Is er een bepaalde reden waarom je die oefening zo uitvoert?”

Het is namelijk mogelijk dat de persoon bijvoorbeeld een blessures heeft en daarom de oefening aangepast moet doen. Of hij/zij traint op explosiviteit en doet plyometrische oefeningen waar jij normaal de nadruk legt op meer gecontroleerde en langzamere uitvoering. Het is echter ook mogelijk (in de andere 9 van de 10 gevallen) dat de persoon geen idee heeft waarover je het hebt en zal reageren met de vraag: “Nee, hoezo” of iets in die trant. Waarop jij kan aangeven: “Nou gebruikelijk……….”

De reden waarom dit vaak werkt, is omdat je je eerst als gelijke hebt opgesteld door hem een vraag te stellen. Als je jezelf “boven hem/haar plaatst” door direct te vertellen hoe het moet (en hem/haar dus feitelijk de les leest) dan dwing je iemand in een rol die hij/zij misschien niet wilt of op dat moment moeilijk vind te accepteren. Je krijgt dan al snel onzin redenen zoals “ik ben professioneel voetballer blablabla….”

Als je eerst de vraag stelt waarom het zo wordt gedaan, heeft de persoon nog geen reden om hiervoor iets onzinnigs te bedenken. Als je vervolgens aangeeft hoe het normaal gesproken wordt aangeraden te doen, is het gek als er vervolgens toch nog opeens een onzin reden genoemd zou worden.

Maak van de leerling geen leraar

Feedback geven, is een kunst waar talloze communicatie-trainingen over gegeven worden. Hiervoor zijn een hoop praktische methoden, maar het belangrijkste is weten hoe je een boodschap overbrengt zonder de ontvanger gezichtsverlies te laten lijden. Iemand die gezichtsverlies heeft geleden luistert namelijk net zo slecht als iemand zonder oren.  Je kan bijvoorbeeld naar de overkant van de ruimte schreeuwen:

“Hé gast, jij daar in het squatrek. Je doet het helemaal fout man!”

Je kan je echter voorstellen dat die persoon, terwijl de hele sportschool kijkt aan wie de opmerking gericht was, niet direct geneigd is naar je te luisteren.

Gezichtsverlies gebeurt al snel wanneer je “van een leraar een leerling wilt maken”. Wanneer bijvoorbeeld een jongen “al” een paar weken traint en zijn vriendin meeneemt naar de sportschool zal hij al snel de rol van leraar op zich nemen en haar “wel even uitleggen hoe het allemaal werkt”. Maar omdat de jongen niet “al” maar “pas” enkele weken traint, weet hij dat zelf nog helemaal niet. Dat zou ook niet zo opvallen ware het niet dat hij steeds instructies geeft aan zijn vriendin die overduidelijk fout zijn en door een ieder gehoord worden. Als jij dan zegt:”Man, wat je haar allemaal vertelt, is echt de grootste onzin” dan zal hij dit zeer waarschijnlijk ervaren als een “diss” en gezichtsverlies in plaats van welgemeende hulp. Hiermee is hij alle eventuele bereidwilligheid kwijt om te luisteren en alleen maar bezig zijn waardigheid ten opzichte van zijn vriendin te redden. Als je je er echt zo aan stoort, bewaar het dan toch even tot je hem alleen treft ook al is dat niet dezelfde dag.

“Ik hoorde je gisteren die oefening uitleggen aan iemand. Is er een bepaalde reden dat je adviseerde het zo te doen?”

Trap de ego-lifter op zijn ego

Het omgekeerde geldt wat mij betreft voor de ego-lifter. Deze voert een oefening vaak bewust met een minder goede techniek uit om zwaardere gewichten te kunnen pakken. Dit is in veel gevallen de “wil-wel-en-weet-wel-maar-doe-toch-lekker-niet-type”. Bankdrukken tot halverwege de borst of juist laten stuiteren op de borst om makkelijker omhoog te duwen, squaten alsof je op een barkruk gaat zitten in plaats van op een stoel, biceps curls door als een slingeraap je hele boven lichaam naar achteren te trekken om zo de dumbell mee te krijgen etc.

Bodybuilding is de kunst het jezelf zo zwaar mogelijk te maken in plaats van de makkelijkste manier de vinden het gewicht te verplaatsen.

Van de ego-lifter kan je, wanneer je hem ongevraagd advies geeft, verwachten dat hij denkt beter te weten, het ziet als gezichtsverlies en koppig zal zijn. Hij is immers een ego-lifter met dus blijkbaar een groot ego waar je al snel op trapt. Hiervoor werkt, in mijn ervaring, juist de harde aanpak. Gewoon direct zijn en duidelijk maken dat hoe hij traint echt geen indruk maakt*. Als ik bijvoorbeeld iemand zie squaten alsof hij bang is zijn broek te scheuren wanneer er ook maar een beetje echt naar beneden wordt gezakt, dan zeg ik wanneer hij klaar is:

“Doe nu eens een echte squat”. Nu juist bij voorkeur op een volume dat hoorbaar is voor een ieder waarop hij dacht indruk te maken.

In de meeste gevallen krijg je hierop een vraag terug (“Hoe bedoel je?”), waarop je demonstratief er op af loopt om het vervolgens goed voor te doen. Wanneer hij het vervolgens zelf probeert, zal hij merken dat het veel zwaarder is op de manier waarop jij het uitlegt, maar dat wist hij waarschijnlijk al. Het belangrijkste punt dat je hebt gemaakt, is dat een juiste techniek meer indruk maakt dan zware gewichten.

Zie het als een prioriteitscheck: “Wil je indruk maken met zware gewichten of met grote spieren?”

In praktijk merk ik dat dit nog vaker werkt dan advies aan mensen die niet beter weten. De ego-lifter is vaak namelijk wel serieus in motivatie en moet er soms op gewezen worden dat hij zichzelf in de weg zit. Het kan natuurlijk ook zo zijn dat de persoon het goed doet omdat ik er toevallig ben en niet weer gecorrigeerd wilt worden terwijl hij nog steeds halve squats maakt wanneer er een mooie meid in de buurt is. Dan hoef ik me er echter niet aan te ergeren.

*Hoewel ik in de rest van dit artikel (soms zelfs geforceerd) spreek over hij/zij, praat ik in dit verband bewust over “hij” omdat vrouwen veel minder de neiging hebben om te ego-liften).

Het goede voorbeeld geven én zijn, helpt

Toegegeven, bij het geven van advies scheelt het als je er zelf beter uitziet dan de persoon tegen wie je het zegt of beter nog, in de buurt komt van zijn/haar doelstellingen. Ik hoor vaak genoeg mensen klagen over fitness-instructeurs die ze er totaal niet motiverend uit vinden zien. Dit is herkenbaar, maar niet altijd terecht. Ik ken zat mensen die ontzettend veel weten over fitness, bodybuilding, krachttraining in het algemeen, voeding en vetverbranding terwijl ze er zelf niet bepaald uitzien als fitnessmodel. Je kan dus waardevolle informatie laten liggen door je hierop te verkijken. Ben je echter degenen die advies geeft dan moet je er rekening mee houden dat jouw fysiek  een bepaald gewicht geeft aan je advies of dat nou positief is of negatief.

Ook zelf het goede voorbeeld geven is belangrijk. Als je de wijsneus bent die regelmatig iemand corrigeert, dan kan je er natuurlijk vergif op innemen dat je nauwlettend in de gaten wordt gehouden wanneer je zelf een oefening uitvoert. Dus practice what you preach! Ik baal dan ook altijd van opnames waarin professionele bodybuilders opeens veel zwaarder en minder technisch gaan trainen omdat ze weten dat het door vele mensen bekeken zal worden. Die mensen kijken echter met het idee:” Jij bent zo groot, hoe doe je dat?”. Ik vind het vervelend dat dan er dan getraind wordt op een methode die je de meesten niet zou aanraden, nog losstaand van het feit dat “chemische prestaties” niet representatief zijn voor iemand die “natuurlijke prestaties” wil leveren (en dus meer rekening moet houden met de beperkingen en behoefte aan rust van het lichaam).

Vrouwen advies geven

Dan tenslotte aparte aandacht voor het ongevraagd geven van advies door een man aan een vrouw. Vraag je eerst af waarom je een vrouw in de sportschool advies geeft, want dat zal zij zich ook afvragen. Als je zelf twijfelt of de uitvoering van haar techniek of haar uiterlijk de aanleiding is, moet je niet vreemd staan kijken als zij zichtbaar twijfelt over je intentie en oprechtheid.

Daar komt ook nog eens het laatste punt bij van het goede voorbeeld zijn. Als ik vrouwen advies geef, krijg ik regelmatig te horen “maar ik hoef niet zo gespierd te worden” (gaan we weer). Helemaal als het gaat over het onderschatte belang van krachttraining en onderschatte belang van cardio als het gaat om vetverbranding. Hoewel ik weet dat ze daar echt niet bang voor hoeven te zijn, kijken zij vooral naar m’n uiterlijk en denken dat ik mijn doelstellingen op hen projecteer.

Conclusie

De makkelijkste manier om te voorkomen dat ongevraagd advies als kritiek wordt ervaren, is door het niet te geven. Beoordeel dus eerst of de situatie echt jouw aanwijzingen behoeft. Áls je dan toch besluit om advies te geven, bedenk je dan hoe je dit zo constructief mogelijk kan doen. En als je tenslotte denkt: “Ik heb jouw helemaal niet gevraagd om mij uit te leggen hoe ik ongevraagd advies moet geven” dan heb je pech gezien je het hele stuk nu al gelezen hebt.