Het is weer zover: De Dopingautoriteit waarschuwt opnieuw voor voedingssupplementen die onvermeld “dopingstoffen” bevatten. Noxpump, Blackbombs en Lipo-Bolic zouden zelfs een gevaar voor de gezondheid vormen.
“Ober, er zit doping in m’n pre workout!”
Eigenlijk zou het verrassend zijn als er juist eens geen misstanden werden aangetoond. Je lijkt immers in iedere industrie genaaid te worden. Koop je een lekker biefstukje blijk je in plaats een koe een paard te eten, suikers weten onder pseudoniemen je bloedbaan te bereiken en kaas verkocht als “cheddar” wordt door echte cheddar-boeren keihard uitgelachen [1].
Het zijn slechts enkele voorbeelden van situaties waarin je als consument niet kritisch genoeg bent (ingrediënten checken), of niet over voldoende kennis beschikt om kritisch te zijn. Als je in een duur restaurant soep bestelt en je treft daarin een haar aan dan zal je geen moment twijfelen om verontwaardigd je ongenoegen aan de ober te uiten. Die hoort daarin immers niet thuis. In een pot poeder echter zal zonder tussenkomst van een lab onmogelijk zijn de diverse bestanddelen te identificeren dus eet je die verpulverde haar gewoon op.
De afgelopen jaren heb ik dan ook al meerdere artikelen geschreven over supplementen die “vervuild” waren (Unstoppable, Craze, Iomax) en het lijkt er helaas op dat ik de komende jaren dit soort artikelen zal moeten blijven schrijven [2,3,4].
Waarschuwing Dopingautoriteit
Aanleiding voor de huidige ophef is de waarschuwing die de dopingautoriteit en de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit afgelopen vrijdag deden [5,6]:
De Dopingautoriteit heeft onderzoek uitgevoerd naar de aanwezigheid van dopingstoffen in sportvoedingssupplementen met een verhoogd risicoprofiel. Deze hoog-risico-supplementen zijn gericht op hormoonregulatie, spierversterking, gewichtsverlies/vetverbranding, of het verkrijgen van meer energie. In totaal werden 66 producten van 21 verschillende merken geanalyseerd. De producten werden aangeschaft via Nederlandse webshops.
Van deze 66 hoog-risico-sportvoedingssupplementen testten er 25 (38%) ‘positief’ en 30 (45%) ‘negatief’. Acht producten (12%) bevatten dopingstoffen in ‘concentraties onder de vastgestelde drempelwaarde’. Deze lage concentraties kunnen mogelijk worden verklaard door chemische processen die kunnen optreden bij plantaardige ingrediënten. Doordat de aangetroffen concentraties zo laag zijn, levert dit in principe geen risico op voor een topsporter bij een eventuele dopingcontrole. Drie van de 66 producten (5%) bleken ‘niet (volledig) analyseerbaar’.
Bij drie van de 25 ‘positieve’ producten (5% totaal) werden dopingstoffen in hoge concentraties aangetroffen. Gebruik van deze producten kan al snel leiden tot gezondheidsklachten. Met het oog op de volksgezondheid zijn deze bevindingen daarom gemeld bij de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Inmiddels heeft de NVWA een veiligheidswaarschuwing afgegeven.
Dopingautoriteit
Het volledige onderzoeksrapport is te lezen op de site van de Dopingautoritet.
Reclame NZVT
Als je dit soort berichtgeving van de dopingautoriteit leest, moet je je altijd beseffen dat er tegen twee soorten publiek gesproken wordt: Beroepsatleten en hobbymatige sporters. In sommige opzichten lijkt het onderzoek haast reclame te zijn voor het Nederlands Zekerheidssysteem Voedingssupplementen Topsport (NZVT). Een organisatie opgezet om atleten “schone supplementen” te bieden zodat je niet zonder het te weten doping naar binnen krijgt en geschorst wordt.
Het onderzoek is bijna een klaagzang over het feit dat zo weinig atleten hun supplementen aanschaffen via het NZVT. Vreemd is dat echter niet. Als atleet heb je verschillende mogelijkheden via het NZVT. Je kunt hun database checken op je gewenste product, checken op controles op bepaalde batches en dan via de vermelde leverancier je bestelling doen. In veel gevallen heeft deze aanbieder geen webshop of moet je hiernaar op zoek. Nogal omslachtig dus. Ook zou je veel van de producten uit deze lijst kunnen bestellen via sportvitamines4u, maar die site ziet er eerlijk gezegd nogal kneuterig uit, heeft een zeer beperkt aanbod vergeleken met andere shops en is vooral erg duur. Als beroepssporters dit al niet aantrekkelijk vinden dan laat je die database en zo’n site als amateursporters al helemaal snel links liggen.
Pre-workouts en fatburners
Toen ik vrijdag de eerste verslaggeving hoorde op TV (“een derde van supplementen bevat doping”) nam ik eigenlijk al aan dat het vooral om pre-workouts en fatburners zou gaan. Producten waarin al eerder amfetaminen werden aangetroffen.
Bekijken we de cijfers goed dan zouden sommigen spreken van een storm in een glas water. In een derde van de 25 gevallen waar sprake was van vervuiling zoals amfetamine-achtige stoffen of steroïden, bleek dit om zeer lage concentraties te gaan. Zo laag dat dit dus ook van natuurlijke ingrediënten afkomstig kon zijn. In drie gevallen bevatten de supplementen de stof fenethylamine, die als doping geldt, maar wel op de lijst met ingrediënten stond. Derhalve “uitgesloten van onderzoek”. Als je het koopt, “weet” je immers wat je neemt.
De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit richt zich in haar waarschuwing dan ook specifiek op drie van de 66 producten die verhoogde risico’s op de gezondheid bieden. In twee van deze gevallen ging het om hoge concentraties van de amfetamine-achtige stof, methylfenethylamine. In een derde geval betrof het oxilofrine, de efedrine-afgeleide stof die zijn “faam” dankt aan de schorsing van de sprinters Asafa Powel en Tyson Gay in 2013 [7,8]. Beide atleten wijten dit destijds overigens aan gebruik van een supplement waarbij het etiket de stof niet vermeldde.
Er zijn geen producten aangetroffen met hoge concentraties steroïden. Zoals ik al dacht, vooral pre-workouts en fatburners die nog steeds het meest verdacht zijn. Van een pot proteïne of creatine zal ik me wel afvragen of er zoveel proteïne inzit als vermeld, maar ik zal me niet snel zorgen maken dat er speed in zit.
Dorian Yates
Much ado about nothing zoals de Britten dat zouden noemen. Over Britten gesproken: Toevallig had ik vorig jaar op de Bodypower Expo in Birmingham een interview met Dorian Yates. Erg leuk interview met een grootheid in bodybuilding die mij alle tijd gaf voor het interview. Achteraf gezien echter wel een beetje pijnlijk als ik het nu terug lees:
Kenneth: “Je hebt tegenwoordig je eigen supplementenlijn, Dorian Yates Nutrition. Hoe loopt het?”
Dorian: “Goed! Ik heb natuurlijk eerder al met andere labels gewerkt, maar hier heb ik volledig controle over. Ik ben ook betrokken bij het productieproces en weet dus precies dat het product is wat ik wil dat het is. Dat maakt het een stuk makkelijker volledig achter je product te staan.
Daar valt mijn idool dan toch door de mand. Twee van de drie producten die hoge concentraties stimulatia bevatten, zijn namelijk van het merk van Dorian Yates, DY Nutrition. Deze producten (Blackbombs en Noxpump) bevatten hoge concentraties fenethylamine (β-methylfenethylamine en N,β-dimethylfenetylamine).
Gebruikers van deze producten kunnen afhankelijk van de duur van het gebruik last krijgen van hartkloppingen, hoge bloeddruk, een onrustig gevoel, hoofdpijn, hart- en leverschade, erectieproblemen, psychoses en paranoïde wanen. Een overdosis kan door het effect van spanning op het hart dodelijk zijn. Consumenten wordt aangeraden de betreffende producten niet te gebruiken.
De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit
“Je verdient het”
Aan de andere kant, is dit misschien wel juist een “positief” teken van zijn persoonlijke betrokkenheid. Als je mij namelijk vraagt wiens schuld het is dat producenten dit doen dan is een groot deel van het antwoord:”De consument”. Niet eens omdat de consument dus niet in staat is het product te controleren op kwaliteit (hebben niet allemaal een lab in de achtertuin). Nee, de reden is dat consumenten onmogelijke eisen stellen aan supplementen. Ze willen de resultaten van anabolen zonder anabolen te gebruiken, ze willen afvallen zonder de juiste aanpassingen in voeding en activiteit te maken. Regelmatig na het schrijven over een supplement dat amfetamine-achtige stoffen blijkt te bevatten, ontvang ik mailtjes van lezers (meestal vrouwen) die vragen waar ze het nog kunnen kopen. Juist het feit dat het speed-achtige stoffen bevat, zorgt ervoor dat mensen “hard gaan” zoals ik dat zo vaak hoor uitgedrukt. “Dan werkt het dus echt”. Fantastisch voor die mensen wiens aangelegde voorraad efedra-bevattende stackers alweer een jaar op is.
Een uitspraak die ik bijna wekelijks doe wanneer in de sportschool weer eens het supplementengebruik onderling besproken wordt: “Als je ‘hard gaat’ en dus lichamelijk de effecten van een pre-workout of fatburner voelt dan zit het meestal tussen de oren (placebowerking) of zit er iets in de pot dat er niet in hoort te zitten. Een uitzondering is misschien Beta-alanine in die zin dat het je het bekende speldenprik-gevoel in je vingers geeft, maar het is niet zo dat je dan opeens 140kg in plaats van 100kg gaat bankdrukken.
Men verwacht simpelweg teveel van supplementen en fabrikanten halen dit soort fratsen uit om aan die verwachtingen te volden. Men wilt het gevoel hebben van Popeye die een blik spinazie heeft geopend dus zien supplementenproducenten zich genoodzaakt dan maar speed in de spinazie te stoppen. Een betere vergelijking is misschien nog de paardenvlees-affaire: Nu is het logisch dat men pissed of is wanneer paardenvlees als rundvlees wordt verkocht. Het zou echter een ander verhaal zijn als we allemaal rundvlees eisen met een paardensmaak.
Ik blijf dan ook lekker mijn eigen pre workout maken [9]. Nee, daar ga ik niet “hard op” en nee, ik zal geen pro bodybuilder inhuren om te doen alsof zijn fysiek te danken is aan mijn product zodat ik het aan anderen kan verkopen. Als je als consument realistisch blijft, hoeft een leverancier je ook geen onzin te verkopen.
Referenties
- npo.nl/keuringsdienst-van-waarde/05-11-2015/KN_1673131
- fitsociety.nl/bodybuilding/drug-en-anabolen-in-supplementen/
- fitsociety.nl/pre-workout/unstoppable-van-dedicated-nutrition-verboden/
- fitsociety.nl/fatburners/speed-aangetroffen-in-iomax/
- dopingautoriteit.nl/nieuws/algemeen/item/8075/Resultaten+onderzoek+sportvoedingssupplementen
- nvwa.nl/actueel/waarschuwingen/waarschuwing/2069541/belangrijke-veiligheidswaarschuwing-voedingssupplementen-noxpump-dorian-yates
- theguardian.com/sport/2013/jul/15/tyson-gay-asafa-powell-oxilofrine
- theguardian.com/sport/2014/jan/13/asafa-powell-doping-hearing-jamaica
- fitsociety.nl/gezonde-voeding/welke-supplementen-heb-ik-nodig/
