Algemene zelfcontrole, en daarmee de kans op het kiezen voor gezonde voeding, kan worden voorspeld. Een internationaal team van onderzoekers deed dit door verschillen in de structuur van de hersenen te bestuderen.
Overgewicht voorspellen
Ik heb het niet gepland, maar deze week staan er drie artikelen in het teken van genetische aanleg voor overgewicht. Het aanwijzen van factoren die je met een achterstand van start laten in de strijd tegen overgewicht. Factoren die ervoor zorgen dat voeding en voldoende beweging een strijd is. Toevallig omdat hier op verschillende gebieden nieuwe onderzoeken over gepubliceerd zijn. Eerdere artikelen gingen of een verhoogd honger gevoel of verlaagde verbranding door genetische mutaties.
Dergelijk inzicht voorkomt niet dat de oplossing vaak nog hetzelfde blijft: Je zult meer moeite moeten doen voor een gezonde energiebalans dan een ander. Meer discipline, meer doorzettingsvermogen, meer motivatie. Maar wat als je daarvoor ook al afhankelijk bent van bepaalde instellingen van je lichaam? Als het duiveltje op je schouder met een megafoon in je oor tettert terwijl het engeltje fluistert?
Zelfcontrole
Zelfcontrole is een belangrijke voorspeller van vele aspecten van het leven. De mate van zelfcontrole kan het verschil betekenen tussen een succesvol en gezond leven of een ongezond leven bestaande uit criminaliteit drugs- en alcoholgebruik. Aan de hand van zelfcontrole zoals vastgesteld in de jeugd kan je zelfs voorspellen wie er op zijn 40e uit zal zien als 30 en wie als 50.
Enkele jaren geleden woonde ik De Anatomische Les bij van het AMC. Een jaarlijkse lezing met ieder jaar een nieuw onderwerp in de medische en aanverwante wetenschappen. Dat jaar ging het over zelfcontrole. Een getrouwd paar wetenschappers deed al jaren onderzoek naar de invloed van zelfcontrole. Ze namen ons mee in de resultaten van een grootschalig onderzoek naar zelfcontrole en de effecten hiervan over een lange periode gemeten op vele gebieden. Het was een behoorlijke eye-opener en ik heb er dan ook al eerder over geschreven hier.
Eergisteren schreef ik over genetische factoren die je hongergevoel en verzadiging beïnvloeden. Hoeveel honger je ervaart, is dus niet alleen een kwestie van je energiebehoefte, maar ook van genetische factoren die je kunnen misleiden. Zelfcontrole is het systeem dat ervoor zorgt dat je in staat bent dit stemmetje te negeren. Om die pizza-punt te laten staan terwijl je lichaam erom lijkt te schreeuwen. Omdat je beter weet. Omdat je de kleine beloning nu, uitstelt voor een grotere beloning later.
Wat is zelfcontrole?
Want dat is precies wat zelfcontrole inhoudt. Een beloning nu, uitstellen of weerstaan voor een grotere beloning later. Het bekende voorbeeld dat in de lezing van het AMC werd gegeven was de marshmellow test.
Laat een kind in een kamer alleen met een marshmellow op tafel, of een andere lekkernij. Voordat je het kind alleen laat, vertel je dat hij/zij vrij is om de marshmellow te eten. Laten ze deze echter staan, dan krijgen ze bij terugkomst van degene die te test afneemt, twee marshmellows. Dit is natuurlijk niet hoe de onderzoekers destijds de kinderen in de grote studie testten op zelfcontrole. Dit gebeurde door te meten op een groot aantal indicatoren voor zelfcontrole. Dit is slechts een simpel voorbeeld.
Ze lieten ons enkele verbanden zien. Daarbij ook foto’s van deelnemers en hoe die verouderd waren. De mensen met een lage zelfcontrole waren doorgaans een stuk slechter verouderd door andere keuzes in lifestyle. Scholing was lager, criminaliteit, alcohol- en drugsgebruik lagen hoger.
Je genen, omgeving en alle kansen die je in het leven tegenkomt zijn gereedschappen en middelen. Hoe en of je deze gereedschappen gebruikt, wordt in grote mate bepaald door zelfcontrole.
Zelfcontrole en (zelf)discipline
Je zou dit kunnen vergelijken met discipline hoewel dat woord van origine niet dezelfde lading dekt. Discipline heeft door de eeuwen heen vooral tucht, of het volgen van een bepaalde leer en regels als betekenis gehad. Dingen waaraan je je houdt, rekening houdend met mogelijke consequenties. Zoals je aan de wet houden om niet gestraft te worden.
Zelfdiscipline komt al dichter in de buurt omdat er geen externe motivator is, maar een intrinsieke. Je vindt veiligheid belangrijk en houd je daarom aan de maximumsnelheid. Niet om boetes te voorkomen.
Het woord discipline wijst vaak ook op een aangenomen leer of lifestyle, aangenomen gedrag over een verloop van tijd. Zelfdiscipline is dan ook wel omschreven als “zelfcontrole uitgeoefend over een lange periode”. Goed gedrag dat zich door herhaling ontwikkelt tot een routine of gewoonte. In praktijk worden de woorden echter vaak door elkaar gebruikt.
Verschillen in zelfcontrole aanwijsbaar in hersenen
Wat zorgt er nu voor dat sommige mensen van nature over een hoge mate van zelfcontrole beschikken en anderen beduidend minder? De onderzoekers van het internationale team verwijzen naar studies die dergelijke verschillen linken aan individuele verschillen in real-time hersenactiviteit. De onderzoekers wilden in de huidige studie uitvinden of ze ook meer ‘stabiele verschillen’ konden vinden in de anatomie van de hersenen. Verschillen die ze in grotere groepen konden terugvinden en welke de verschillen in zelfcontrole zouden kunnen verklaren.
Ze gebruikten hiervoor data verzameld uit drie eerdere onderzoeken en creëerden op basis hiervan een nieuwe dataset. Uit deze data bleek dat een groter volume van grijze stof in de dorsolaterale en ventromediale perfrontale cortex in verband stond met meer zelfcontrole met betrekking tot dieet. Simpel gesteld; ze vonden meetbare verschillen ergens in de hersenen die verschillen in zelfcontrole kunnen verklaren.
Voorspellen van zelfcontrole
Aan de ene kant is zo’n ontdekking een beetje ontmoedigend, zelfs eng.
Ontmoedigend omdat het toevoegt aan alle manieren waarop instellingen van je lichaam kunnen zorgen dat je gevoelsmatige behoefte en verbruik niet goed aansluiten bij je omgeving. Je kan teveel honger en een te laag metabolisme hebben door bepaalde genetische afwijkingen. Alsof dat nog niet genoeg is, kan ook blijken dat je over weinig zelfcontrole beschikt. Succes.
Eng omdat zelfcontrole, zoals gezegd, veel meer dan je gezondheid kan voorspellen. Stel dat je deze data wilt gebruiken om het potentieel van criminaliteit in mensen aan te wijzen? We zijn ruim twintig jaar verder sinds de film Gattaca uitkwam. Selectie voor (of uitsluiting van) bepaalde beroepen op basis van je DNA is nog steeds geen realiteit, maar de mogelijkheid daartoe neemt wel toe.
Aan de andere, positievere, kant: Het identificeren van de kans op een lagere mate van zelfcontrole kan in dieetgroepen zoals in het onderzoek aanwijzen wie er extra hulp en begeleiding nodig heeft. Ook wat de zelfcontrole zelf betreft, is er volgens de onderzoekers hoop. Omdat hersenstructuur en -connectiviteit kan veranderen over tijd onder invloed van lifestyle zouden de aangewezen gebieden ook het doel kunnen zijn van nieuwe therapieën.
Referentie
- Liane Schmidt, Anita Tusche, Nicolas Manoharan, Cendri Hutcherson, Todd Hare, Hilke Plassmann. Neuroanatomy of the vmPFC and dlPFC predicts individual differences in cognitive regulation during dietary self-control across regulation strategies. The Journal of Neuroscience, 2018; 3402-17 DOI: 10.1523/JNEUROSCI.3402-17.2018
