Hoge niveau’s testosteron kunnen overmoedig en impulsief maken. Onterecht overtuigd zijn van het eigen gelijk blijkt vooral een vervelende eigenschap te zijn.
Betweterige bodybuilders
Arnold Schwarzenegger zagen we in de klassieker Pumping Iron overlopen van zelfverzekerdheid. De reden dat ik het persoonlijk op het randje van arrogantie vond zitten en niet er overheen, is het feit dat hij zijn woorden waar maakte. Op basis van een aantal onderzoeken, aardig samengevoegd in een recent artikel van de NY Times, zouden we kunnen vermoeden dat zekerheid over het eigen gelijk wel eens een eigenschap van meer bodybuilders zou kunnen zijn.
Puur wat het testosteron-gehalte betreft.
Deze onderzoeken wijzen op het positieve verband tussen testosteron en zelfverzekerdheid, overmoed en impulsiviteit. Onredelijkheid door hormonen is dus niet het exclusieve recht van vrouwen.
Zeker maar fout
In Canadees onderzoek uit 2008 naar de zelfverzekerdheid werd diverse vaardigheidstesten gedaan waarbij de deelnemers zelf moesten inschatten hoe ze het hadden gedaan ten opzichte van anderen [1]. Hierbij viel op dat geslacht een sterk verband toonde. Mannen waren veel sneller geneigd te denken dat ze de tests beter hadden gedaan dan anderen.
Eén van de argumenten om testosteron als oorzaak aan te wijzen volgde uit onderzoek in 2010 van onderzoekers van de Universiteit van Oregon en de Universiteit van Texas[2]. Zij ontdekten dat er een negatief verband was tussen testosteron niveau’s en activiteit in de orbitofrontale cortex. Dit deel van de hersenen werkt als een soort intern controle systeem. Als dit gebied actiever is, zal je langer nadenken over de consequenties van bepaalde acties en de juistheid van bepaalde gedachten en ideeën. Meer testosteron zou inhouden dat je minder de noodzaak voelt om te twijfelen aan je eigen gelijk en daarmee een onterecht gevoel van zelfzekerheid veroorzaken.
Een eerder onderzoek uit 1994 gaf ook een mooie aanwijzing [3]. Mannelijke en vrouwelijke college studenten moesten beide vragen beantwoorden en achteraf aangeven hoe zeker ze waren over de juistheid van hun antwoorden. In het geval dat het juiste antwoord werd gegeven, gaven beide geslachten zichzelf terecht hoge scores. In het geval van de foutieve antwoorden bleek echter dat vrouwen terecht twijfelden terwijl de meeste mannen ‘zeker’ of ‘erg zeker’ invulden.
Bal en knuppel
Nee, het is géén verwijzing naar krimpende ballen, maar naar één van de tests waarmee een effect van testosteron gemeten werd. Onderzoekers van de Kiel Universiteit en Oxford Universiteit lieten vorig jaar een groep volwassenen een zogenaamd cognitieve reflectie test (CRT) doen [4]. In dit onderzoek werden diverse testvragen gesteld. Eén zo’n vraag luidt als volgt:
Een knuppel en een bal kosten samen €1,10. De knuppel kost een euro meer dan de bal. Hoeveel kost de bal?
Hoewel ik vermoede dat het een instinker was, beantwoordde ik zelf de vraag al snel met ’10 cent’. Als de bal echter 10 cent kost en de knuppel is een euro duurder dan kost deze dus €1,10. Plus 10 cent voor de bal en je komt uit op €1,20 in plaats van €1,10. De bal kost dus 5 cent en de knuppel €1,05.
Ik hoef me echter niet te schamen blijkbaar. Ook op gerenommeerde universiteiten als Harvard en Princeton had minder dan 30 procent van de studenten de vraag correct beantwoord [5].
Maar het was bewust een instinker. De test draait er namelijk niet zozeer om of je de vraag juist beantwoordt, maar om de zekerheid die je voelt tijdens het beantwoorden. Met iets minder testosteron had ik misschien langer dan 1 seconde nagedacht voor antwoord te geven. In het onderzoek van de Universiteit van Kiel overschatten zowel mannen als vrouwen de mate waarin ze de vragen correct beantwoord hadden, wat niet vreemd is als er bewust instinkers als vragen worden gesteld. Vrouwen echter hadden de verwachting dat ze even goed hadden gescoord als andere vrouwen. Mannen echter dachten dat ze het veel beter hadden gedaan dan anderen. In een recent onderzoek worden deze resultaten bekrachtigd [6]. Gideon Nave van de University of Pennsylvania en collega’s lieten 243 mannen hun armen, schouders en borst insmeren met een gel. De helft ontving een testosteron gel de rest een placebo gel. Daarna vervolgden de mannen hun dag totdat vier en een half uur later testosteron-niveau’s piekten en ze terugkeerden naar het lab. Vervolgens deden ze verschillende tests waaronder een rekentest, een stemmingstest en de genoemde CRT test. De mannen die testosteron gel hadden gekregen beantwoorden de bal-en-knuppel-vraag 35% vaker onjuist. Ook waren ze gehaast in hun verkeerde beoordeling terwijl ze, opvallend genoeg, meer tijd nodig hadden voor de correcte antwoorden.
Testosteron maakt (vrouwen) eigenwijs
Ok, bovenstaande titel klinkt een beetje fout en seksistisch, maar het blijkt een feitelijke constatering. Onderzoekers van de University of Birmingham in Britain keken wat de invloed was van schommelende testosteron niveau’s in vrouwen [7]. Voor het onderzoek moesten de vrouwen op een druk beeldscherm een wazig patroon ontdekken en aanwijzen. Wanneer vrouwen oraal testosteron toegediend hadden gekregen (ipv een placebo), bleken ze veel sneller geneigd om de mening en inbreng van andere vrouwen te negeren. De testosteron gaf ze meer zekerheid over het eigen gelijk, ook wanneer ze het fout hadden.
Overmoed gevaarlijk
De risico’s van dergelijke overmoed werden aangetoond door onderzoekers van de Claremont Graduate University. Zij toonden aan dat deze overmoed nadelige effecten kan hebben, o.a. voor de financiële markten. De onderzoekers gaven 140 mannelijke beurshandelaars testosteron gel of een placebo. De mannen die testosteron gel hadden gekregen, bleken geneigd bepaalde zaken sterk te overwaarderen terwijl ze voorbij gingen aan negatieve zaken die een lagere beoordeling zouden rechtvaardigen. Hiermee zou dus het risico ontstaan dat er een bubbel ontstaat van overgewaardeerde effecten. Ten tijde van de internet bubbel zaten beurshandelaren blijkbaar zwaar aan de test. Overigens mochten de handelaren in het onderzoek geen echte waarderingen opgeven.
Succes door hoogmoed
Vaak zie je dat mensen succesvol zijn door over te lopen van zelfverzekerdheid en overmoed. Gelijk hebben is in veel situaties vaak minder doorslaggevend dan overtuigend en zelfverzekerd overkomen. Dit resulteert in praktijk in de bekende ‘ik-heb-altijd-gelijk-managers’ en presidenten als Trump. Situaties waarin zelfzekerheid wordt gezien als kracht of men nu terecht of onterecht overtuigd is van het eigen gelijk. Het hoeft dus niet perse nadelig te zijn in een wereld waarin (de illusie van) kracht gewaardeerd wordt.
Wel betekent het dat ook mannen vatbaar zijn voor onredelijkheid door hormonale wisselingen.
Referenties
- What makes you think you’re so smart? Measured abilities, personality, and sex differences in relation to self-estimates of multiple intelligences.
- By Visser, Beth A.; Ashton, Michael C.; Vernon, Philip A. Journal of Individual Differences, Vol 29(1), 2008, 35-44.Mehta PH, Beer J. Neural mechanisms of the testosterone-aggression relation: the role of orbitofrontal cortex. J Cogn Neurosci. 2010 Oct;22(10):2357-68. doi: 10.1162/jocn.2009.21389. PubMed PMID: 19925198.
- Highly confident but wrong: Gender differences and similarities in confidence judgments. Lundeberg, Mary A.; Fox, Paul W.; Punćcohaŕ, JudithJournal of Educational Psychology, Vol 86(1), Mar 1994, 114-121.
- Ring P, Neyse L, David-Barett T, Schmidt U. Gender Differences in Performance Predictions: Evidence from the Cognitive Reflection Test. Frontiers in Psychology. 2016;7:1680. doi:10.3389/fpsyg.2016.01680.
- Cognitive Reflection and Decision Making. Shane Frederick Reviewed work(s): Source: The Journal of Economic Perspectives, Vol. 19, No. 4 (Autumn, 2005), pp. 25-42
- Nave, G., Nadler, A., & Camerer, C. (2017) Single dose testosterone administration impairs cognitive reflection in men. Psychological Science (forthcoming)
- Testosterone disrupts human collaboration by increasing egocentric choices. Nicholas D. Wright, Bahador Bahrami, Emily Johnson, Gina Di Malta, Geraint Rees, Christopher D. Frith, Raymond J. Dolan Proc. R. Soc. B 2012 -; DOI: 10.1098/rspb.2011.2523. Published 1 February 2012
