Paddenstoelen bevatten grote hoeveelheden van twee typen antioxidanten die volgens sommige wetenschappers het verouderingsproces kunnen vertragen.
Vrije radicalen en veroudering
We zitten vol in de herfst dus kan je Facebook haast niet openen zonder overladen te worden door foto’s van paddenstoelen. Blijkbaar echter kan je die foto’s zien als een soort superfood of ‘anti-aging mealprep-foto’s‘.
De bekende theorie van veroudering door vrije radicalen gaat uit van de vergiftigende werking van sommige vrije radicalen die vrijkomen als bijproduct bij de spijsvertering. Wanneer we voeding omzetten in energie leidt dit ook tot zogenaamde oxidatieve stress. Vrije radicalen zijn zuurstof atomen zonder gekoppeld elektron. In het lichaam gaan deze op zoek naar elektronen om mee te kunnen koppelen en kunnen daarbij cellen, eiwitten en zelfs DNA beschadigen. Deze schade wordt onder andere in verband gebracht met diverse ouderdomsziekten zoals kanker, hartziekten en Alzheimer.
Eén van de manieren waarop het lichaam deze schade probeert te voorkomen, is met behulp van antioxidanten zoals Ergothioneïne en Glutathion. Het aanvullen van de hoeveelheden van deze antioxidanten zou volgens de onderzoekers van Penn State een goede manier zijn om het lichaam hierbij te helpen.
Antioxidanten in paddenstoelen
Onderzoekers ontdekten dat paddenstoelen grote hoeveelheden van twee antioxidanten bevatten, namelijk ergothioneïne en glutathion. Belangrijke antioxidanten volgens Robert Beelman, professor emeritus van food science en directeur van het Penn State Center for Plant and Mushroom Products for Health. Ook ontdekten ze dat de hoeveelheid van deze antioxidanten sterk verschilt per type paddenstoel. Volgens de onderzoekers staat vast dat paddenstoelen de grootste bron van deze antioxidanten in het dieet zijn en dat sommige paddenstoelen ware antioxidant-bommetjes zijn. De bevindingen werden gepubliceerd in Food Chemistry [1].
De onderzoekers hebben 13 verschillenden paddenstoelen vergeleken. De porcini, of gewoon eekhoorntjesbrood (Boletus edulis) bevatte de meeste ergothioneïne en glutathion. Handig, want dit is een populaire, wilde paddenstoel en in Italië zou het zoeken ervan een soort nationaal tijdverdrijf zijn volgens de onderzoekers.
Helaas eten we in Nederland vooral de Agaricus bisporus beter bekend als ‘champignon’ wat gewoon de Franse naam voor ‘paddenstoel’ is. De witte champignon bevatte in het onderzoek juist de minste ergothioneïne en glutathion. Maar dat is dan nog steeds meer dan in ander typen gezonde voeding.
Ergothioneïne en glutathion leken wel gecorreleerd aan elkaar te zijn. In paddenstoelen waarin het ene antioxidant in grote hoeveelheden voorkwam, gold dat ook voor het ander antioxidant. In alle paddenstoelen bleken de grootste hoeveelheden overigens in de kap van de paddenstoel te zitten en in mindere mate in de stam.
Het koken van de paddenstoelen leek geen effect te hebben op de ergothioneïne die hittebestendig blijkt. Het is mij onduidelijk of dit ook voor de glutathion geldt.
Antioxidanten en veroudering
Toch staat nog niet vast dat deze antioxidanten in voeding daadwerkelijk een effect hebben op verschillende eigenschappen van het verouderingsproces. Volgens Beelman moet vervolgonderzoek dan ook nog duiken in de rol van ergothioneïne en glutathion in de kans op het ontwikkelen van hersenziekten zoals Parkinson en Alzheimer. Tot nu toe zijn de aannames vooral gebaseerd op data uit landen waarin veel ergothioneïne in het dieet zit. Landen zoals Frankrijk en Italië waar deze hersenziekten blijkbaar minder vaak komen dan in bijvoorbeeld de VS waar veel minder ergothioneïne in het dieet zit. Qua verschil moet je dan denken aan ongeveer 3 milligram per dag, omgerekend zo’n vijf champignons.
Of dit verband causaal is, is onbekend. De anti-oxidatieve stress van bijvoorbeeld ergothioneïne is tot nu toe alleen in reageerbuizen aangetoond [2-4] terwijl het effect in mensen nog onbekend is [5]. Dat hierbij vooral gekeken wordt naar ergothioneïne in het dieet kan zijn omdat het lichaam zelf glutathion kan aanmaken uit glutaminezuur, cysteïne en glycine [5]. Glutathion is dan ook geen ‘essentieel nutriënt’ in de zin dat het uit voeding gehaald moet worden en het komt al in grote hoeveelheden voor in het lichaam. Toch blijkt glutathion in het dieet de hoeveelheid in het bloed aanzienlijk te kunnen verhogen [6]. Iets dat niet gebeurt met een dieet waarin de precursoren glutaminezuur, cysteïne en glycine zitten. Een directe bron van glutathion kan dus toch van meerwaarde blijken.
Het is in ieder geval voldoende aanleiding om hier meer onderzoek naar te verrichten.
Referenties
- Michael D. Kalaras, John P. Richie, Ana Calcagnotto, Robert B. Beelman. Mushrooms: A rich source of the antioxidants ergothioneine and glutathione. Food Chemistry, 2017; 233: 429 DOI: 10.1016/j.foodchem.2017.04.109
- Fahey RC (2001). “Novel thiols of prokaryotes”. Annu. Rev. Microbiol. 55: 333–56. PMID 11544359. doi:10.1146/annurev.micro.55.1.333.
- Pfeiffer, C; Bauer, T; Surek, B; Schömig, E; Gründemann, D (2011). “Cyanobacteria produce high levels of ergothioneine”. Food Chemistry. Elsevier. 129 (4): 1766–1769. doi:10.1016/j.foodchem.2011.06.047.
- Mann T, Leone E (January 1953). “Studies on the metabolism of semen. 8. Ergothioneine as a normal constituent of boar seminal plasma. Purification and crystallization. Site of formation and function”. Biochem. J. 53 (1): 140–8. PMC 1198115 Freely accessible. PMID 13032046.
- Cheah, Irwin K.; Halliwell, Barry (2012-05-01). “Ergothioneine; antioxidant potential, physiological function and role in disease”. Biochimica et Biophysica Acta. 1822(5): 784–793
- C.R. Harington, T.H.Mead : Synthesis of glutathione Biochem.J. 29 (7) pag. 1602 – 1611 (1935)
- Hagen TM, Wierzbicka GT, Sillau AH, Bowman BB, Jones DP. Bioavailability of dietary glutathione: effect on plasma concentration. Am J Physiol. 1990 Oct;259(4
Pt 1):G524-9. PubMed PMID: 2221062.
