Urenlang zitten kan de toevoer van bloed naar de hersenen beperken. Deze bevinding van recent onderzoek kan implicaties hebben voor de gezondheid van de hersenen op lange termijn.
Zittend werken
We maken ons natuurlijk al decennia zorgen om de gevolgen van het vele zittende werk. Acht uur of langer per dag op kantoor zitten, betekent immers een flink hap in de tijd waarin je ook actief had kunnen zijn. Alleen al wat betreft de benodigde hoeveelheid beweging om bijvoorbeeld de kans op overgewicht en hart- en vaatziekten te beperken.
Eind vorige maand schreef ik nog over ‘dynamisch zitten’. Naar aanleiding van onderzoekers die wilden uitvinden of je sommige effecten van het zitten kunt beperken door bepaalde spieren te blijven gebruiken. Dit zou het stijver worden van aderen kunnen beperken, één van de mogelijke gevolgen van stilzitten.
Urenlang stilzitten kan ook de doorbloeding van de hersenen beperken, zo blijkt nu uit een onderzoek onder kantoorpersoneel. Door ieder half uur twee minuten op te staan en te bewegen, zou dit voorkomen kunnen worden.
Zitten en doorbloeding
Het transporteren van bloed naar de hersenen is een van de geautomatiseerde interne processen. Hoewel we er niet bewust mee bezig zijn, is het een essentieel proces voor leven en bewustzijn. Hersencellen hebben nu eenmaal de zuurstof en voedingsstoffen nodig die bloed voorziet. Meerdere grote slagaders zijn continu bezig bloed naar het hoofd te sturen.
Deze toevoer wordt vanwege het grote belang sterk gereguleerd. Diverse fysiologische signalen worden hiervoor in de gaten gehouden, zoals de hoeveelheid koolstofdioxide in het bloed. Dit moet er voor zorgen dat de mate van toevoer binnen een bepaalde marge blijft.
Kleine fluctuaties komen echter voor, zowel plots als sluimerend. Zo blijkt uit eerdere studies onder mensen en dieren dat kleine, kort durende verlagingen van de toevoer van bloed naar de hersenen het denkvermogen en geheugen kunnen verminderen. Langer durende afnames zijn in verband gebracht met een hoger risico op neurodegeneratie waaronder dementie.
Ander onderzoek heeft aangetoond dat lang zitten de bloedtoevoer naar verschillende delen van het lichaam beperkt. De meeste van deze onderzoeken keken naar de effecten op de benen. Met name omdat deze het meest beïnvloed zouden worden door houding, zowel zittend als staand.
Doorbloeding van de hersenen
Of dit effect ook optreedt in de hersenen was echter onbekend. Onderzoekers van John Moores University in Engeland wilden hier verandering in brengen [1].
Ze gingen aan de slag met 15 gezonde mannen en vrouwen die kantoorwerk verrichten. Mensen die gewend zijn urenlang te zitten. Ze vroegen het kantoorpersoneel drie keer naar het performance lab van de universiteit te komen. Iedere dag kregen ze speciale hoofdbanden met ultrasone sensoren die de doorbloeding van de middelste hersenslagaders kon meten. Dit zijn belangrijke aanvoerders van zuurstofrijk bloed naar de hersenen.
Daarnaast werd via de adem van de deelnemers de hoeveelheid koolstofdioxide bij aanvang van iedere sessie gemeten. Zo konden de onderzoekers zien of en in hoeverre de koolstofdioxide verantwoordelijk was voor eventuele fluctuaties in doorbloeding. De hoeveelheid koolstofdioxide in het bloed kan door verschillende factoren worden bepaald, waaronder veranderingen in ademhaling.
Na deze meting gingen de deelnemers in één van de sessies aan de slag met een simulatie van kantoorwerk. Ze zaten vier een lang aan een bureau en lazen of werkten op een pc. Ze stonden alleen op om naar het toilet te gaan die in de buurt was.
In een andere sessie kregen ze instructies om iedere 30 minuten op te staan en twee minuten te lopen op een loopband die naast de bureau’s was opgesteld. Dit deden ze op een gemiddeld wandel-tempo van iets sneller dan 3 km/uur.
In de laatste sessie stonden ze slechts één keer op, na twee uur zitten. Toen werd er echter acht minuten gelopen (op hetzelfde tempo).
Ga lekker zelf je koffie halen
De doorbloeding en hoeveelheid koolstofdioxide werd gemeten direct voor en tijdens de wandelingen. Ook werd deze gemeten aan het einde van iedere sessie.
Zoals verwacht daalde de doorbloeding als de deelnemers vier uur lang onafgebroken zaten. Dit effect bleef uit in de sessie waarin iedere 30 minuten, twee minuten werd gewandeld. Iedere twee uur 8 minuten wandelen, bleek dit beschermende effect niet te hebben.
Ik denk dat er relatief weinig mensen zijn die op het werk vier uur lang in hun stoel blijven zitten, slechts onderbroken door bezoekjes aan een (nabij gelegen) toilet. Ik in ieder geval niet. Het zal voor mij ergens tussen een half uur en twee uur kunnen liggen. Ieder half uur twee minuten opstaan, is ook niet altijd ideaal als je iets af wilt krijgen. Vervolgonderzoek waarin bijvoorbeeld ook gekeken wordt naar de effecten van ieder uur opstaan en wandelen, zou het makkelijker maken te bepalen of en in hoeverre je je eigen routine zou moeten aanpassen.
Dit onderzoek kan misschien wel helpen als je een slavendrijver als baas hebt.
Referenties
- Carter SE, Draijer R, Holder SM, Brown L, Thijssen DHJ, Hopkins ND. Regular walking breaks prevent the decline in cerebral blood flow associated with prolonged sitting. J Appl Physiol (1985). 2018 Jun 7. doi: 10.1152/japplphysiol.00310.2018. [Epub ahead of print] PubMed PMID: 29878870.
