Het menselijke bewegingssysteem bestaat uit het skelet, spierstelsel en zenuwstelsel. Een combinatie van deze drie zorgt ervoor dat beweging mogelijk is en alle drie de systemen moeten samen werken om beweging te kunnen produceren. Wanneer er bijvoorbeeld door een ziekte of blessure een systeem wat minder werkt dan zal dit van invloed zijn op het bewegingspatroon. In dit stuk wordt het skelet van de mens even onder de loep genomen en de onlosmakelijke rol bij sport en fitness.
Inhoudsopgave
Functie van het skelet
Het skelet zorgt voor ondersteuning en bescherming van talloze organen. Zo beschermt de schedel de hersenen en de ribben het hart en de longen. In sommige delen van de botten vindt er ook de bloedcel productie plaats (hemopoiesis) en er wordt calcium en fosfor in botten opgeslagen. Een andere grote functie van het skelet is dat het de aanhechtingsplaatsen voor de spieren zijn.
Het skelet is opgebouwd uit twee divisies.
Axiale Skelet
Het axiale skelet bestaat uit de schedel, ribbenkast en de wervelkolom en deze bestaan samen ongeveer uit 80 beenderen.
Appendiculaire Skelet
Het Appendiculaire Skelet bestaat uit de bovenste en onderste extremiteiten, zoals de armen, benen, de schoudergordel en de bekkengordel en deze bestaan samen uit ongeveer 126 verschillende beenderen.
Alle botten samen maken ongeveer 300 gewrichten in het menselijk lichaam.
Soorten botten
Beenderen vernieuwen zich continu, zo worden oudere delen van botten afgebroken en een nieuwe laag wordt aangelegd om het oudere deel te vervangen. Tijdens je jeugd worden er betrekkelijk sneller nieuwere botweefsels aangelegd dan dat oude botweefsels vervangen worden. Dit lijdt er toe dat beenderen groter, dikker en zwaarder worden. Helaas verandert dit proces al wanneer we rond ons dertigste levensjaar zitten.
Vanaf je dertigste wordt er sneller botweefsel afgebroken dan dat er nieuw botweefsel wordt opgebouwd. Gelukkig is het mogelijk om door middel van weerstandstraining dit proces tegen te gaan. Training zorgt er namelijk voor dat de pezen van de spieren aan de botten trekken wat zorgt voor extra stress op de beenderen, waardoor groei en herstel wordt bevorderd.
Er zijn verschillende soorten botten:
Lange beenderen: Bijvoorbeeld het opperarmbeen (Humerus).
Korte beenderen: Bijvoorbeeld de handwortelbeentjes (Carpals).
Platte beenderen: Bijvoorbeeld het schouderblad (Scapulae).
Onregelmatige beenderen: Bijvoorbeeld de wervels (Vertebrae).
Sesambeenderen: Bijvoorbeeld de knieschijf (Patella).
Op veel botten zijn depressies en uitsteeksels te vinden en dit zijn ideale aanhechtplaatsen voor spieren, pezen en banden.
De wervelkolom bestaat uit:
7 nekwervels (Cervical)
12 borstwervels (Thoracic)
5 lendenwervels (Lumbar)
Heiligbeen bestaat uit 5 kleine wervels (Sacrum)
Staartbeen bestaat meestal uit 4 kleine vergroeide staartwervels (Coccyx)
Soorten gewrichten
Er zijn heel veel verschillende gewrichten in het lichaam. Een gewricht is een plek waar een bot samen komt met een ander bot. Gewrichten worden geclassificeerd door zowel hun structuur als functie. Veel gewrichten zijn erg mobiel andere zijn dat niet. Er is een verband tussen de mobiliteit en de stevigheid van gewrichten. Een heel mobiel gewricht is zwakker dan een gewricht dat weinig vrijheid heeft om te bewegen. Het schoudergewricht is het meest beweeglijke gewricht in het menselijk lichaam. Daarmee is hij dus ook niet erg stabiel, wat bij veel mensen nog wel eens kan leiden tot blessures of soms zelfs dat de schouder uit de kom schiet.
Er zijn verschillende soorten gewrichten een paar voorbeelden hiervan zijn:
Scharniergewricht: Elleboog (Hinge joint)
Rolgewricht: Ellepijp en spaakbeen die over elkaar rollen wanneer je de onderarm draait.
Zadelgewricht: Duim en middenhandsbeentje samen.
Kogelgewricht: Schouder (ball and socket joint)
Banden zijn vezelige bindweefsels die beenderen aan beenderen verbinden. Deze zorgen voor een statische en dynamische stabiliteit en zorgen ervoor dat het zenuwstelsel de positie en de druk van de banden kan voelen. Banden hebben bijna geen of slechts een kleine bloedvoorziening en daarom zijn deze niet goed instaat zich te herstellen na een scheuring. Vaak moet dit dan ook door middel van een operatie weer in orde worden gemaakt.
Concluderend is het goed om te onthouden dat botten uit levende weefsels bestaan. Rond ongeveer ons dertigste levensjaar wordt de piek van onze botmassa bereikt. Hierna wordt er minder botweefsel aangemaakt dan dat er wordt afgebroken. De stevigheid van botten kan beter behouden blijven door middel van weerstandsoefeningen te doen. Vooral voor vrouwen is dit erg belangrijk, want vrouwen hebben kleinere en minder sterke botten dan mannen en daarnaast gaat het afbraakproces tijdens de overgang nog even wat sneller.
Osteoporose is een ouderdomsziekte waarin de botdichtheid langzaam afneemt en hierdoor worden botten steeds brozer. Hoewel osteoporose een natuurlijke vorm van slijtage is kan het wel erg lastig zijn, omdat de kans op botbreuken groter wordt.
Tips voor het behouden van sterke en gezonde botten zijn:
- Goed en gevarieerd eten met inname van voldoende calcium.
- Inname van voldoende vitamine D (zonlicht).
- Door voldoende te bewegen en sporten kunnen botten langer sterk blijven.
Afvallen slecht voor je botten
Onderzoekers uit Boston hebben aangetoond dat gewichtsverlies gepaard kan gaan met een slechtere botdichtheid. Is afvallen slecht voor het skelet en je botten?
Het onderzoek werd verricht door onderzoekers van Hebrew SeniorLife’s Institute for Aging Research aan de Boston University, het Beth Israel Deaconess Medical Center en de University of Calgary. Hun bevindingen werden gepubliceerd in de Journal of Bone and Mineral Research [1].
De onderzoekers gebruikten data over 40 jaar van deelnemers aan de Framingham Study. Van de deelnemers werd de dikte en staat van het scheenbeen en spaakbeen gemeten. Ze maten het gewicht iedere vier tot zes jaar en keken naar de effecten op de botten op korte termijn van zes jaar en naar het effect over 40 jaar. Ze toonden aan dat mannen en vrouwen die zowel op korte als lange termijn gewicht waren verloren, meer verslechteringen in de botten hadden dan mensen die niet waren afgevallen. De veranderingen waren het grootst in het scheenbeen. Dat is op zich te verwachten gezien deze vooral het verschil in belasting ervaart. Deze veranderingen waren significant en betekenden bijna een verdrievoudiging op de kans op botbreuken voor mensen die over 40 jaar tijd 5 procent of meer waren afgevallen.
De onderzoekers waarschuwen dan ook:
Older adults who are losing weight should be aware of the potential negative effects on the skeleton and may want to consider counteracting these effects through interventions such as weight-bearing exercise and eating a balanced diet. Given that weight loss is highly common in older adults, further work is needed to evaluate if these bone deficits can be prevented through interventions or therapy
Elizabeth Samelson, Boston University
Botbreuk door gewichtsverlies?
Het is jammer dat ik alleen de samenvatting kan lezen want deze roept veel vragen op.
Vooral naar de aard van het gewichtsverlies. Waar bestond dit uit? Uit vetmassa, spiermassa of beide? We weten bijvoorbeeld dat ouder worden gepaard gaat met een afname met spiermassa. Die afname gaat weer ten koste van de botdichtheid. Niet alleen de afname van het gewicht, maar ook de afname in activiteit en daarmee de belasting van de botten zorgt voor verslechtering.
We weten ook niet hoe het gewichtsverlies tot stand is gekomen. Of dit kwam door een dieet en wat voor een dieet. Of en hoe vaak er geschommeld is in dieet. Ook weten we niets over de hoeveelheid en type activiteit en het effect hiervan.
‘Te licht’ of ’te zwaar’?
Het belangrijkste echter is dat benadrukt moet worden dat er op geen enkele wijze een vergelijking wordt gemaakt met andere effecten op de gezondheid. We kunnen dus niet zeggen of het verlies in botdichtheid bijvoorbeeld een gezonder hart- en vaatstelsel opleverde, of een beter bloedsuiker. Of het afvallen uiteindelijk voordelig of nadelig was, hangt natuurlijk ook af van het gewicht zelf. Is er sprake van overgewicht dan zal botdichtheid een lagere prioriteit zijn.
Eigenlijk vertelt het onderzoek helemaal niets nieuws. Botten hebben belasting nodig en lichaamsgewicht is daarin een belangrijke factor. Het is dus logisch dat een afname in gewicht gepaard kan gaan met een afname van de sterkte en dichtheid van je botten.
Je kunt hieruit slechts nóg een reden halen om in de sportschool eens de gewichten aan te raken en niet alleen op de loopband te staan. Het vormt weer een reden om in te zien dat krachttraining en spiermassa een belangrijk onderdeel vormen van je gezondheid. Kijken we naar de huidige fitnesstrend dan lijkt krachttraining gelukkig al een stuk populairder te zijn, mede onder vrouwen.
Referenties
- doi: [ 10.1002/jbmr.3472]
