Meerdere keren per week in een heet bad verbetert het hat- en vaatstelsel en zorgt voor positieve veranderingen in vetweefsel. Daarmee verlaagt het mogelijk de kans op diabetes en stofwisselingsziektes. Maar om een heet bad nu meteen met cardio te vergelijken…
Heet bad als therapie
Ik moet toegeven dat ik dit wat prettiger vind klinken dan de kou-therapie die de vetverbranding zou moeten verhogen. Veel liever lig ik in een heet bad dan in een ijsbad. Ook warmte wordt vaak in verband gebracht met gewichtsverlies. Helaas vaak vooral door de commercie. Denk aan de sauna belts en vergelijkbare producten die je laten denken dat je vet verbrandt terwijl. Zo teleurstellend als je na het drinken van een glas water beseft dat je alleen wat vocht kwijt was.
Uit nieuw onderzoek onder obese vrouwen met Polycysteus-ovariumsyndroom (PCOS) blijkt dat hitte in de vorm van een heet bad ook positieve effecten heeft die verder gaan. PCOS is een conditie die voorkomt in 1 op de 10 vrouwen in de vruchtbare leeftijd. Het is een verzameling van afwijkingen, waaronder hormonale. Hoog testosteron komt vaak voor, maar ook cyste-vorming op de eierstokken. Het wordt in verband gebracht met onvruchtbaarheid en verhoogde kans op obesitas en diabetes. De oorzaken van dergelijke symptomen worden vaak toegeschreven aan ontstekingen en storingen in vetweefsel. De resultaten zouden echter ook interessant kunnen zijn voor anderen met verhoogde kans op metabole stoornissen.
De bevindingen werden vorige week gepresenteerd tijdens de jaarlijkse samenkomst van de American Physiological Society.
De effecten van een heet bad?
Het onderzoek zou bijdragen aan de groeiende kennis over de voordelen van hitte-therapie. Het is het eerste onderzoek dat de effecten in vrouwen met PCOS bestudeert. Het is ook de eerste die kijkt naar de veranderingen in vetweefsel voor en na de behandeling. Sommige van deze effecten zijn specifiek voor vrouwen met PCOS voordelig. In het onderzoek waren er sommige vrouwen die tijdens het onderzoek (wel) een regelmatige menstruatie cycles hadden. Andere effecten kunnen echter ook voor andere doelgroepen van belang zijn.
Voor het onderzoek gingen zes vrouwen met PCOS ongeveer twee maanden lang drie tot vier keer per week een uur in bad. Er zijn vervelendere onderzoeken om aan deel te nemen. Voor en na de studie analyseerden ze monsters van het vetweefsel van de vrouwen. Daarnaast testten ze op insulinegevoeligheid in vier van de vrouwen.
Na de twee maanden zagen de onderzoekers onder andere verbeteringen in het bloedsuiker en glucose tolerantie. Beiden een indicatie voor een verlaagde kans op de ontwikkeling van diabetes. Ook zagen ze een verlaging van de bloeddruk en hartslag in rust, beide indicatoren voor een verlaagde kans op hartziekten. Hoewel sommige van de verbeteringen al na een maand optraden, zagen ze de grootste verbeteringen na twee maanden.
De onderzoekers vroegen zich af of een heet bad in sommige opzichten hetzelfde werkt als cardio. Beide werken namelijk (deels) via de verhoging van de temperatuur. Dit veroorzaakt een verhoging van de bloedcirculatie naar de huid als manier om af te koelen.
Een heet bad als cardio
Ik vroeg me zes jaar geleden ook al af in hoeverre een warm bad tot dezelfde effecten zou kunnen leiden als een actieve warming up zoals hardlopen. In dat artikel over het nut en de werking van een warming up zocht ik een aantal relevante onderzoeken op. In sommige onderzoeken werd gekeken of de kern-temperatuur in dezelfde mate verhoogd kan worden. Dat lijkt inderdaad het geval te zijn. Van binnenuit verwarmd worden lijkt dus hetzelfde effect te kunnen hebben op de kern-temperatuur als door een externe bron verwarmd te worden. Dat lukte overigens niet in een onderzoek uit Australië waarbij alleen het onderlijf onder water ging.
In een Nigeriaans onderzoek zien we echter ook dat andere effecten van een passieve of actieve warming up niet gelijk zijn. Het effect op het hart verschilde bijvoorbeeld wel. Direct na het bad werd geen significante stijging in hartslag en bloeddruk gezien. De totale belasting van het hart bleef tijdens het bad gelijk. Cardiovasculaire training betekent letterlijk het trainen van het hart en vaatstelsel. Die train je blijkbaar dus niet op dezelfde manier door een heet bad te nemen als door daadwerkelijk te trainen.
Heel vreemd lijkt mij dat ook niet. Tijdens bijvoorbeeld hardlopen of fietsen wordt de circulatie niet alleen verhoogd om bloed naar de huid te brengen ter afkoeling. Dit gebeurt natuurlijk vooral als manier om meer zuurstof en glucose richting de spieren te sturen en afvalstoffen af te voeren. Deze noodzaak is er niet als je in een heet bad ligt te ontspannen. In een onderzoek uit Oostenrijk werden dan ook andere verschillen gevonden tussen een actieve en passieve warming up. Ze keken vooral in verschillen in de herstelperiode na de warming up. Na de actieve warming up zagen ze dat de totale zuurstofopname hoger was en de hoeveelheid melkzuur lager.
“Shock proteine”
Wel biedt het laatste onderzoek meer inzicht in de werking van de voordelen die wel behaald worden.
Zo noemen de onderzoekers de toename van zogenaamde heat shock proteins als reactie op de verhoging van de lichaamstemperatuur. Deze eiwitten zijn betrokken bij het remmen van ontstekingen, het herstellen van beschadigde insuline receptoren en het verbeteren van de functie en structuur van bloedvaten. De toename die na het bad werd gezien in sommige van deze heat shock proteins zou mogelijk een rol kunnen spelen in de afname van ontstekingen en verbeteringen in insulinegevoeligheid zoals gezien in de vrouwen.
Overigens is inmiddels bekend dat deze heat shock proteins ook op andere soorten stress reageren zoals kou. Mocht je dus liever in een ijsbad springen, leef je uit.
Referenties
- Experimental Biology 2018. “Soaking in hot tub improves health markers in obese women: Heat therapy appears to reduce inflammation, improve insulin resistance and lessen effects of polycystic ovary syndrome.” ScienceDaily. ScienceDaily, 24 April 2018.
