Uit grootschalig onderzoek blijkt een hoge mate aan buikvet de kans op cognitieve stoornissen te verhogen. Spiermassa lijkt juist een beschermend effect te hebben.
Vet zuigt…. Steeds harder
Onderzoekers zijn er heel goed in om redenen te vinden waarom je niet te zwaar zou moeten zijn. Of beter gezegd: Waarom je niet teveel lichaamsvet zou moeten hebben. Daar zijn ze zo goed in dat we wekelijks wel een nieuw artikel zouden kunnen schrijven over de nadelen van overgewicht. Ik denk dat ik wekelijks gemiddeld twee tot drie nieuwe onderzoeken naar de slechte invloed van overgewicht voorbij zie komen. De meeste besluit in niet te behandelen. Ten eerste omdat ze heel vaak bevestigen wat we al lang wisten. Ten tweede omdat we ook niet zo’n ‘doem-blog’ willen zijn: “Iedereen wordt vet, het einde is nabij!!”
Helaas zijn onderzoekers beter in het aantonen van de gevaren van overgewicht dan in het vinden van oplossingen. Niet dat daar niet hard naar gezocht wordt. Dat gebeurt continu, vaak met hoopvolle resultaten. Maarr ze vallen een beetje in het niet bij alle boodschappers van slecht nieuws.
Dit slechte nieuwtje dacht ik echter toch te moeten delen. Het wijst namelijk op een gevaar uit een wellicht onverwachte hoek.
Overgewicht en cognitief vermogen
‘Cognitieve stoornis’ is een verzamelterm voor verschillende neurologische problemen zoals leerproblemen, moeite met aandacht en geheugenproblemen. Probemen die vaak gepaard gaan met een oudere leeftijd en een voorstadium kunnen zijn van dementie. Eerdere onderzoeken hadden reeds aangetoond dat mensen met overgewicht slechter scoren op diverse cognitieve testen. Denk aan geheugentesten, probleemoplossend vermogen en het vermogen om te plannen [1,2,3,4].
Veel van deze onderzoeken werden verricht onder mensen van middelbare leeftijd. Onderzoekers gebruikten data van het Ierse Trinity Ulster Department of Agriculture om meer te weten te komen over dit verband in ouderen. Een zorgelijk verband gezien meer dan de helft van de Ierse bevolking ouder dan 50 overgewicht heeft. Slechts 16% van de mannen en 26% van de vrouwen heeft een BMI binnen de normale waarden.
De echte boosdoener? Buikvet
De onderzoekers hadden beschikking over informatie van duizenden ouderen in Ierland en Noord-Ierland.Voor zover de onderzoekers weten, is dit het grootste onderzoek tot op heden dat heeft gekeken naar dit verband in ouderen.
Ze ontdekten dat een hoge middel-heup-ratio in verband stond met een verminderd cognitief vermogen. Dit kan volgens de onderzoekers verklaard worden door een toegenomen afgifte van ontsteking bevorderende elementen door buikvet. Een verband dat ook al eerder was aangetoond in onderzoek.
BMI bleek echter een beschermend effect op cognitieve functie te hebben. BMI kan geen onderscheid kan maken tussen droge massa en vet. De onderzoekers vermoeden daarom dat het vooral de droge massa is die verantwoordelijk is voor het beschermende effect.
De onderzoekers concluderen dan ook dat het tegengaan van overgewicht (meer specifiek dus: buikvet) een relatief goedkope manier kan zijn om de afname in cognitieve vaardigheden op oudere leeftijd te voorkomen.
While we have known for some time that obesity is associated with negative health consequences our study adds to emerging evidence suggesting that obesity and where we deposit our excess weight could influence our brain health. This has significant public health implications.
Conal Cunningham
Gewicht: Meer dan vet
Ik vraag me dus af of er mensen zullen zijn die hierdoor nog gemotiveerder zijn om aan hun vetpercentage te werken. Misschien dat er mensen zijn die niet onder de indruk waren van de kans op bijvoorbeeld diabetes of alle andere doemscenario’s, maar wel heel bang zijn later vergeetachtig te worden. Heel misschien is dit voor sommigen net dat juiste knopje.
Voor mij toont het meer aan hoe belangrijk het is in onderzoeken naar overgewicht nooit het gewicht zelf (al dan niet vertaald naar BMI) als belangrijkste variabele te gebruiken. Effecten van meer spiermassa kunnen zo worden toegeschreven aan vetmassa en vice versa. Het zegt weinig over het vetpercentage terwijl het totale vetpercentage weer weinig zegt over de verdeling. In dit onderzoek hebben de onderzoekers ook gekeken naar de middel-heup-ratio als indicatie van die verdeling van vetmassa. Dan blijkt maar weer hoe belangrijk het is om dat onderscheid te maken.
Referenties
- Nilsson LG, Nilsson E. Overweight and cognition. Scand J Psychol. 2009 Dec;50(6):660-7. doi: 10.1111/j.14679450.2009.00777.x. PubMed PMID: 19930267.
- Gunstad J, Paul RH, Cohen RA, Tate DF, Spitznagel MB, Gordon E. Elevated body mass index is associated with executive dysfunction in otherwise healthy adults. Compr Psychiatry. 2007 Jan-Feb;48(1):57-61. Epub 2006 Jun 30. PubMed PMID:
17145283. - Lokken KL, Boeka AG, Yellumahanthi K, Wesley M, Clements RH. Cognitive performance of morbidly obese patients seeking bariatric surgery. Am Surg. 2010 Jan;76(1):55-9. PubMed PMID: 20135940.
- Whitmer RA, Gunderson EP, Barrett-Connor E, Quesenberry CP Jr, Yaffe K.Obesity in middle age and future risk of dementia: a 27 year longitudinal population based study. BMJ. 2005 Jun 11;330(7504):1360. Epub 2005 Apr 29. PubMed PMID: 15863436; PubMed Central PMCID: PMC558283.
- Ontefetse Ntlholang, Kevin McCarroll, Eamon Laird, Anne M. Molloy, Mary Ward, Helene McNulty, Leane Hoey, Catherine F. Hughes, J. J. Strain, Miriam Casey, Conal Cunningham. The relationship between adiposity and cognitive function in a large community-dwelling population: data from the Trinity Ulster Department of Agriculture (TUDA) ageing cohort study. British Journal of Nutrition, 2018; 1
- https://www.cambridge.org/core/journals/british-journal-of-nutrition/article/relationship-between-adiposity-and-cognitive-function-in-a-large-communitydwelling-population-data-from-the-trinity-ulster-department-of-agriculture-tuda-ageing-cohort-study/92B48D9F2754CE425A88482506CAAED6
