Sommige gebruiken het als een grappig bedoeld excuus om te weinig te bewegen, maar de Britse Sarah Manning Norton heeft een echte allergie voor lichaamsbeweging.
“Bewegingsallergie”
Ik kan me voorstellen dat je niet direct serieus genomen wordt wanneer je zegt allergisch te zijn voor fysieke inspanning. Het is iets wat een minder sportieve leerling tegen de gymdocent zegt voordat hij als laatste wordt gekozen in een team voor trefbal.
De 47-jarige Sarah Manning Norton kan niet zomaar even een stukje gaan fietsen, of op een trampoline springen met haar kinderen. Ze raakte voor het eerst in een anafylactische shock toen ze op 17-jarige leeftijd meedeed met aerobics van Jane Fonda op tv. Een anafylactische shock is een allergische reactie waarbij het lichaam in shock raakt door verwijding van de bloedvaten en het vrijkomen van een overdaad aan histamine. Hierdoor kunnen de luchtwegen zich vernauwen waardoor je geen zuurstof meer krijgt.
Ze stopte met de aerobics om een telefoontje op te pakken en daarmee op de vloer te gaan liggen. Toen voelde ze haar borst samentrekken alsof ze een astma aanval had. Vervolgens brak netelroos uit, een bekend symptoom van een anafylactische shock die Sarah echter nog toeschreef aan het jeukerige tapijt waar ze op lag.
Ze werd duizelig en het suisde in haar oren waarna ze haar moeder riep. Haar moeder had al snel in de gaten dat het om een of andere allergische reactie moest gaan en reed direct naar het huis van een tante om “anti-histamine-achtig” medicijn te halen. Eenmaal terug kreeg Sarah de medicatie waarna ze het bewustzijn verloor. Ze kwam echter weer bij en weet eigenlijk niet precies wat voor medicijn ze had gekregen.
Tot dan toe deed Sarah aan tennis en hockey en trainde ze regelmatig. Ze had wel eerder symptomen gehad tijdens trainen, maar trainde er gewoon doorheen. Blijkbaar had ze toen wel door dat het een allergische reactie was. Ze nam in die gevallen namelijk benadryl in, een anti-histamine. Ze wist echter niet dat het een allergische reactie op de training was. Ze wist niet dat zoiets bestond.
Totdat haar moeder haar belde tijdens haar studie. Ze had een nieuwsitem gezien over door training opgewekte anafylaxie. Het verhaalde over mensen die ineen stortten tijdens het trainen omdat ze niet wisten dat ze aan deze conditie leden.
Door training opgewekte anafylaxie
Door training opgewekte anafylaxie is een zeldzame conditie die ontstaat tijdens of direct na de training [1]. Het is een zeldzame aandoening waarover nog niet veel bekend is. Bekende eerste symptomen zijn [2]:
- Een jeukerige huid
- netelroos
- buikkrampen
- diarree
- misselijkheid
Indien de activiteit wordt voortgezet, kunnen ernstigere symptomen optreden:
- Angio-oedeem (zwellingen in het gezicht en in de keel)
- strottenhoofd oedeem
- zeer lage bloeddruk
- (uiteindelijk) hartfalen
Het stoppen met de activiteit zorgt normaal gesproken voor directe verlichting van de symptomen .
Verschillende soorten activiteiten zijn in verband gebracht met deze zware allergische reactie op beweging. Hardlopen, tennis en fietsen bijvoorbeeld. Maar ook activiteit van lagere intensiteit zoals lopen en werken in de tuin kan een reactie opwekken. Een langdurige follow-op studie uit 1999 wees hardlopen aan als de activiteit die het meest in verband werd gebracht met door training opgewekte anafylaxie[3]. Een ander onderzoek heeft deze reactie ook gezien bij uiteenlopende activiteiten als voetballen, bladeren harken, sneeuwruimen en paardrijden [4].
Combinatie voeding en training leidt sneller tot allergische reactie
Allergische reacties op beweging kunnen op zich ontstaan, maar gebeuren vaak wanneer er een tweede verergerende factor is. Eén van de meest voorkomende van dergelijke factoren is voeding. Met name eten voorafgaand aan fysieke activiteit verhoogd het risico in mensen die aan deze conditie lijden. Een specifieke vorm van door training opgewekte anafylaxie is voeding afhankelijke door training opgewekte anafylaxie (food-dependent exercise-induced anaphylaxis). Bij die vorm kan de reactie alleen ontstaan als er een specifiek type voeding voorafgaand aan de training wordt gegeten. Alleen de voeding of training op zich kan in die gevallen niet tot een reactie leiden [5].
De voedingssoorten die in deze gevallen vaak als boosdoener zijn aangewezen zijn tarwe, schaaldier, tomaten, pinda’s en mais [6]. Er is echter een groot aantal soorten voeding dat in verband is gebracht met dit type allergie. Verschillende soorten fruit, zaden, melk, soya, sla, bonen, rijst en verschillende soorten vlees. Bijna alles dus. In één geval was er een specifieke combinatie van tarwe met een soort Japans fruit op zuur voorafgaand aan training, die voor problemen zorge(umeboshi) [7].
Er is ook een niet-specifieke voeding afhankelijk vorm van deze bewegingsallergie. In deze vorm leidt ieder type voeding voorafgaand aan fysieke activiteit tot een reactie[8].
Sarah weet inmiddels dat ze het beste ieder type voeding kan laten staan voorafgaand aan training. Als ze wel iets eet dan blijkt vooral koolhydraat rijke voeding haar veiligste optie terwijl proteïne juist gevaarlijk blijkt. Omgekeerd zou vervelender zijn, denk ik dan.
Niet altijd een smoesje
Een bewegingsallergie kan erfelijk zijn zoals onder andere blijkt uit een familie waarin 7 mannen in drie generaties deze allergie hebben [9,10]. Tot nu toe lijkt er geen genezing voor het probleem te zijn, alleen preventie van de klachten. Bijvoorbeeld dus het vermijden van bepaalde type voeding, maar ook omstandigheden zoals een hoge temperatuur of luchtvochtigheid. Ook is het belangrijk te beschikken over een epipen om in noodgevallen adrenaline toe te kunnen (laten) dienen en naasten, trainers en collega’s hierover te informeren.
Sarah traint nog steeds en het is al 20 jaar geleden sinds ze een aanval gehad heeft, maar toch draagt ze nog steeds een epipen bij zich. Langdurige en hoge inspanning is nog steeds gevaarlijk voor haar, maar ze neemt dus zoveel mogelijk voorzorgsmaatregelen.
Zelf was ik niet bekend met het bestaan van deze aandoening. Het is, zoals gezegd, een zeldzame aandoening wat onder andere blijkt uit het feit dat ik er geen Nederlandse naam voor kon vinden. Het is goed mogelijk dat veel meer mensen de conditie hebben, maar hier niet aan lijden omdat ze bijvoorbeeld nooit bepaalde voeding voorafgaand aan training eten. Ik heb bijvoorbeeld nooit Japans fruit op zuur gegeten voor een training.
Het is in ieder geval van belang dat meer mensen weten van het bestaan van deze conditie zodat misschien voorheen vage en onverklaarbare symptomen verklaard kunnen worden.
Referenties
- Sheffer AL, Austen KF. Exercise-induced anaphylaxis. J Allergy Clin Immunol. 1984 May. 73(5 Pt 2):699-703.
- Sheffer AL, Austen KF. Exercise-induced anaphylaxis. J Allergy Clin Immunol. 1980 Aug. 66(2):106-11.
- Shadick NA, Liang MH, Partridge AJ, et al. The natural history of exercise-induced anaphylaxis: survey results from a 10-year follow-up study. J Allergy Clin Immunol. 1999 Jul. 104(1):123-7.
- Aihara Y, Takahashi Y, Kotoyori T, et al. Frequency of food-dependent, exercise-induced anaphylaxis in Japanese junior-high-school students. J Allergy Clin Immunol. 2001 Dec. 108(6):1035-9.
- Maulitz RM, Pratt DS, Schocket AL. Exercise-induced anaphylactic reaction to shellfish. J Allergy Clin Immunol. 1979 Jun. 63(6):433-4.
- Romano A, Di Fonso M, Giuffreda F, et al. Food-dependent exercise-induced anaphylaxis: clinical and laboratory findings in 54 subjects. Int Arch Allergy Immunol. 2001 Jul. 125(3):264-72.
- Aihara Y, Kotoyori T, Takahashi Y, Osuna H, Ohnuma S, Ikezawa Z. The necessity for dual food intake to provoke food-dependent exercise-induced anaphylaxis (FEIAn): a case report of FEIAn with simultaneous intake of wheat and umeboshi. J Allergy Clin Immunol. 2001 Jun. 107(6):1100-5.
- Soyer OU, Sekerel BE. Food dependent exercise induced anaphylaxis or exercise induced anaphylaxis?. Allergol Immunopathol (Madr). 2008 Jul-Aug. 36(4):242-3
- Longley S, Panush RS. Familial exercise-induced anaphylaxis. Ann Allergy. 1987 Apr. 58(4):257-9.
- Grant JA, Farnam J, Lord RA, Thueson DO, Lett-Brown MA, Wallfisch H. Familial exercise-induced anaphylaxis. Ann Allergy. 1985 Jan. 54(1):35-8.
