NVWA waarschuwt voor fatburner DNP

Geschatte leestijd: 8 minuten

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) heeft eergisteren een waarschuwing uitgebracht voor de stof 2,4-dinitropherol (DNP). Aanleiding om eens dieper in te duiken op deze illegale fatburner. 

Waarschuwing NVWA voor fatburner DNP

Vorige week werden op Schiphol zeven pakketen uit Hong Kong aangetroffen met daarin onder andere vier kilo DNP en een paar honderd capsules met DNP. Naast de DNP werden ook flesjes en pillen anabole steroïden aangetroffen. De pakketten waren voor zeven verschillende afnemers bestemd. Op basis van onderzoek naar de geadresseerden zou blijken dat de DNP gebruikt zou worden voor supplementen.

2,4-dinitrophenol (DNP), ook wel bekend onder de namen Dinosan, Dnoc, Solfo Black, Nitrophen, Aldifen and Chemox, is een chemische stof die in het verleden in de Verenigde Staten als medicijn op de markt is geweest voor de behandeling van obesitas. DNP wordt door bodybuilders gebruikt om de onderhuidse vetlaag te verminderen.  Mensen kunnen overlijden na inname van 1-3 gram DNP per dosering. Ook bij lagere doseringen heeft DNP nadelige effecten, zoals huiduitslag, cataract (staar) en effecten op hart en bloedvaten en het zenuwstelsel. Bureau Risicobeoordeling onderzoek van de NVWA heeft recent een risicobeoordeling uitgebracht over bij welke concentratie DNP gezondheidsschade kan optreden….

…Via rioolwateronderzoek is geconstateerd dat DNP door mensen is gebruikt in Nederland.  Verhoogde gehaltes worden in rioolwater gevonden rondom bodybuildingwedstrijden.

DNP-bevattende producten worden niet via reguliere webshops verkocht. Het vermoeden is dat de verhandeling en levering van deze producten via het illegale circuit gebeurt. De NVWA zet het onderzoek naar de bestemming van de aangetroffen DNP-partijen voort.

NVWA

DNP sterfgeval in waarschuwing Interpol

Het is niet de eerste keer dat we gewaarschuwd worden voor DNP. In 2015 ging er al een internationale waarschuwing uit van Interpol [2]. Deze volgde op het overlijden van een 21-jarige Britse en een Fransman die zwaar ziek werd na inname.

De Britse studente Eloise Perry kampte met boulimia. Ze overleed op 12 april 2015 nadat ze ’s nachts 4 pillen en ’s ochtends nog eens 4 pillen DNP had ingenomen [3]. Deze had ze online besteld. Nadat ze hevig begon te overgeven, schreef ze nog een briefje aan een docent aan de universiteit waar ze studeerde.

I took another four when I woke and I started vomiting soon after. I think I am going to die. No one is known to survive if they vomit after taking DNP. I am so scared.

I am so sorry for being so stupid.

Thank you for everything. I never deserved it. Please pass on my absolute appreciation for all that you have done for me. Thank you more than words. Ella.

Ze overleed na opname in het ziekenhuis. De acht pillen zouden vier maal een dodelijke dosis zijn waardoor haar stofwisseling in totale chaos raakte.

DNP herontdekt als fatburner

DNP kan als fatburner niet bepaald nieuw worden genoemd. Het werd tot de dertiger jaren van de vorige eeuw gebruikt om obesitas te behandelen tot men hiermee stopte vanwege de giftige werking [5]. Daarna is het echter nooit verdwenen omdat het in de industrie gebruikt is voor o.a. kleurstoffen, insectengif, en film. Wat DNP betreft in het water rondom wedstrijden daarover heb ik zelf niets terug kunnen vinden. Wel wordt DNP aangetroffen in water dat gebruikt wordt door verffabrieken [16]. In recente jaren is het gebruik van DNP als fatburner weer opgekomen en is het aangetroffen onder vele namen en in veel verschillende afslank producten. Sinds die nieuwe opmars van DNP is het aantal opnames door vergiftiging wereldwijd toegenomen, zoals het geval van Eloise [6,7,8].

Onder de gebruikers vinden we diverse groepen van mensen met een bovengemiddeld verlangen tot vetverbranding zoals blijkt uit de verschillende forums gewijd aan DNP. Bodybuilders worden in dit verband het meest genoemd als het gaat om DNP gebruik, maar ook andere groepen die snelle manieren van afvallen behandelen. Atleten, mensen met een eetstoornis en een verleden van (drugsgebruik) blijken goed vertegenwoordigd in deze groep [9-11].

Werking van DNP als fatburner

DNP verhoogt de vetverbranding door het genereren van ATP in cellen te verhinderen. ATP is de belangrijkste vorm van bruikbare energie van cellen. Er wordt als het ware ‘energie’ verspild door deze in de vorm van warmte te verliezen [6,12,13]. Dat is in theorie handig als je (objectief of subjectief gezien) teveel energie hebt opgeslagen in de vorm van lichaamsvet. Een soortgelijk proces beschreven we met de werking van beige vet als manier van overleving als de lichaamstemperatuur daalt. Eén van de mogelijke gevaren is dan ook oververhitting als een dergelijk proces wordt geactiveerd onder de verkeerde omstandigheden. Bijvoorbeeld wanneer je zeer intensief aan het trainen bent of simpelweg teveel hebt ingenomen. Oververhitting is dan ook doodsoorzaak nummer 1 bij acute DNP vergiftiging [4]. Andere mogelijke bijwerkingen zijn een hartstilstand, een verhoogde hartslag in rust, Tachypnoe (snel en diep inademen), overmatig zweten en necrose van genitaliën. Langdurig chronisch gebruik van lage doseringen kan tot staar leiden [5,6,7,12,14,15].

De doseringen waarbij sprake is geweest van ziekte en overlijden door DNP variëren tussen respectievelijk 1 tot 46mg per kilo lichaamsgewicht per dag en 3 tot 46mg/kg/dag. Er zijn grote verschillen in individuele respons op DNP waardoor het eigenlijk onmogelijk is om een veilige dosering te noemen [16]. Gelukkig wordt door de meeste verkopers en op forums het advies gegeven de dosering bij gebruik op te bouwen. Je kunt dit echter niet vergelijken met een pre workout die je naar het toilet laat rennen als je begint met twee schepjes in plaats van één.

Onderzoek naar gebruik van DNP

Eind 2015 werd onderzoek verricht naar het gebruik en de beschikbaarheid van DNP door onderzoekers van de University of Birmingham [4]. De meeste van de hierboven beschreven eigenschappen van DNP en verwijzingen zijn afkomstig uit dat onderzoek. De onderzoekers wilden vooral twee vragen beantwoorden:

1. Wat is de kans dat het publiek DNP binnenkrijgt door vervuiling van supplementen (bewust of onbewust door de fabrikant)
2. Wat zijn de motieven en ervaringen van bewuste gebruikers om DNP te gebruiken en hoe beschermen ze zich tegen gevaarlijke bijwerkingen?

Het onderzoek:

Hiervoor gingen de onderzoekers op zoek naar webshops die DNP aanboden en forums waarop het gebruik besproken werd. Hierbij kwamen ze onder andere op bodybuild forums uit. Ze bestelden verschillende supplementen om deze te onderzoeken op de aanwezigheid van DNP.  Ook keken ze hoevaak DNP openlijk werd aangeboden en in hoeveel producten dit onvermeld zat.

In de forums vonden ze 35 deelnemers die bereid waren mee te werken aan het onderzoek middels vragenlijsten over hun gebruik en hun profiel (33 mannen en 2 vrouwen). Slechts twee van deze trainden zelf niet en waren alleen gericht op de vetverbranding. De overigen kwamen vooral uit de bodybuild hoek.

Ze onderzochten 98 samples van supplementen die zowel online als in winkels en in sportscholen gekocht waren. In 14 van de 98 monsters vonden ze sporen van DNP (<100 mcg/kg). Dit kwam vaker voor in online aangekochte supplementen dan in winkels gekochte supplementen. Ook werden er meerdere sites gevonden die pure DNP aanboden hoewel sommigen ten tijde van het onderzoek al niet meer online waren.

Heeft zo’n waarschuwing zin?

De NVWA en Interpol doen natuurlijk hun werk. Als (potentiële) gebruiker moet je op de hoogte zijn van de mogelijke gevaren van dit soort middelen. Een andere reden van ingrijpen door overheden is het voorkomen van vervuiling van supplementen met sporen van stoffen zoals DNP. Enerzijds zorgen dat je dergelijke producten niet wilt gebruiken en anderzijds door regulering zorgen dat je ze ook niet onbedoeld binnenkrijgt.

Wanneer wij op deze blog dit soort waarschuwingen overnemen dan bestaan de reacties overwegend uit de vraag hoe men aan het spul kan komen. Een interessante uitkomst van het onderzoek van Birmingham is onder andere dat gebruikers meer waarde hechten aan informatie over veilig gebruik dan alleen waarschuwingen. Van de 35 ondervraagde DNP-gebruikers vond het meerendeel de voordelen opwegen tegen de nadelen. Slechts 2 van de 35 zouden op basis van de eerdere ervaring geen DNP meer gebruiken.

Positive experiences with the expected weight-loss prevail over the negative experiences from side effects (all but two users considered using DNP again) and help with using DNP safely is considered preferable over scare-tactics.

Zoals ook gebleken uit het onderzoek is er nu eenmaal altijd een groep die bereid is naar dit soort middelen te grijpen en denkt zich voldoende te beschermen tegen mogelijke bijwerkingen.

Online informatieverstrekking

Als overheden alleen waarschuwen, maar geen voorlichting bieden dan gebeurt dit laatste dus online en in kleedkamers van sportscholen. Je krijgt dan vaak advies op basis van persoonlijke informatie terwijl vooral bij DNP geldt dat je andermans ervaringen niet op jezelf kunt projecteren. Door de grote individuele respons zegt de tolerantie van een ander weinig over wat je zelf kunt verwachten.

Op een Nederlands bodybuild forum vinden we ook tekst en uitleg over gebruik van DNP [17]. Daar volgt onder andere een beschrijving van de doseringen:

Om de meeste negatieve bijwerkingen te vermijden moet je in de range van 2-5 mgs/KG blijven echter op de US boards is 6 de standaard. De meeste gebruikers hebben hier ook niet te veel problemen bij als de voeding en sups goed worden genomen. Beperk DNP gebruik altijd tot maximaal 3 weken! De meeste gebruikers zitten eerderder aan de 7, 10 en 14 dagen. Dit is meer dan genoeg aangezien je 0.5 KG per dag aan vet kan verliezen.

-forum.bodybuilding.nl

Bij die 6 mg/kg/dag die als ‘standaard’ wordt genoemd, zijn echter meerdere gevallen van staar opgetreden. Sterfgevallen zijn voorgekomen bij lagere doseringen voor lange termijn, maar gelukkig wordt op het forum dan ook geadviseerd gebruik te beperken tot drie weken [16].

Some people who swallowed doses of 1 to 4 mg/kg/day DNP for short or for long periods developed serious skin reactions that sometimes disappeared even while they were still being exposed. DNP caused cataracts in both eyes of some people who swallowed about 2 to 4 mg/kg/day DNP for short or long periods. This condition could lead to blindness in both eyes. If you breathe in, swallow, or have skin contact with large amounts of DNP, you may die. A few people have died after swallowing 3 to 46 mg/kg/day of DNP for short periods or doses as low as 1 to 4 mg/kg/day for long periods.

-Petróczi et al

Ook worden op het forum tips gegeven over hoe je zelf een interessante fatburner kunt maken door DNP als grondstof te combineren met andere middelen voor grotere effectiviteit. Ook niet geheel vrij van gevaar lijkt me want we hebben geen idee hoe deze stoffen onderling werken en of deze bijvoorbeeld elkaars effect niet op ongewenste wijze versterken. Feitelijk komt het erop neer dat je zelf doktertje aan het spelen bent. Dat lijkt me niet verstandig, helemaal niet als je daarbij anderen adviseert in het gebruik van gevaarlijke middelen. Bij gebrek aan informatie uit formele, medische kanalen ‘moeten’ velen het echter van dit soort bronnen hebben.

Je kunt de reacties op dit soort waarschuwingen vaak in twee kampen delen: Een grote groep die niet snapt waarom sommigen bewust dit soort middelen gebruiken en een aanzienlijk kleinere harde kern die niet snapt waar men zo moeilijk over doet. Die eerste groep moet beschermd worden tegen onbedoeld gebruik en daarom blijven dit soort waarschuwingen nodig. Die tweede groep bereik je niet of nauwelijks mee. Zij zien tragische verhalen van sterfgevallen vooral als een fout van de gebruiker waar zij zelf ‘verantwoordelijker’ met DNP omgaan.

Referenties:

1. nvwa.nl/nieuws-en-media/nieuws/2017/11/22/nvwa-waarschuwt-voor-schadelijke-stof-dnp
2. interpol.int/News-and-media/News/2015/N2015-050
3. standard.co.uk/news/uk/student-told-her-university-lecturer-she-was-going-to-die-in-tragic-text-message-after-taking-toxic-10410826.html
4. Petróczi A, Ocampo JAV, Shah I, et al. Russian roulette with unlicensed fat-burner drug 2,4-dinitrophenol (DNP): evidence from a multidisciplinary study of the internet, bodybuilding supplements and DNP users. Substance Abuse Treatment, Prevention, and Policy. 2015;10:39. doi:10.1186/s13011-015-0034-1.
5. Yen M, Ewald MB. Toxicity of weight loss agents. J Med Toxicol. 2012;8:145–52
6. Grundlingh J, Dargan PI, El-Zanfaly M, Wood DM. 2,4-Dinitrophenol (DNP): A weight loss agent with significant acute toxicity and risk of death. J Med Toxicol. 2011;7:205–12. 13.
7. Kamour A, George N, Gwynnette D, Cooper G, Lupton D, Eddleston M, et al. Increasing frequency of severe clinical toxicity after use of 2, 4-dinitrophenol in the UK: a report from the National Poisons Information Service. Emerg Med J. 2014;doi:10.1136/emermed-2013-203335. 14.
8. Lee HCH, Law CY, Chen ML, Lam YH, Chan AYW, Mak TWL. 2, 4-Dinitrophenol: A threat to Chinese body-conscious groups. J Chin Med Assoc. 2014;77:443–6.
9. Lemon TI. 2, 4 Dinitrophenol – a danger for patients with drug use issues and eating disorders alike. J Sports Med Doping Stud. 2013;3:121. 19.
10. Petróczi A, Naughton DP. Potentially fatal new trend in performance enhancement: a cautionary note on nitrite. J Int Soc Sports Nutr. 2010;7:25. 20.
11. Pomeranz JL, Barbosa G, Killian C, Austin SB. The dangerous mix of adolescents and dietary supplements for weight loss and muscle building: legal strategies for state action. J Public Health Manag Pract. 2014; doi:10.1097/PHH.0000000000000142.
12. Miranda EJ, McIntyre IM, Parker DR, Gary RD, Logan BK. Two deaths attributed to the use of 2,4 dinitrophenol. J Anal Toxicol. 2006;30:219–22
13. Harper JA, Dickinson K, Brand MD. Mitochondrial uncoupling as a target for drug development for the treatment of obesity. Obes Rev. 2001;2:255–65.
14. Le P, Wood B, Kumarasinghe SP. Cutaneous drug toxicity from 2, 4‐dinitrophenol (DNP): Case report and histological description. Australas J Dermatol. 2014; doi:10.1111/ajd.12237. 23.
15. Reid SL, Salmond J, Datta S, Underwood MA, Akhtar MN. Dietary supplement 2, 4-dinitrophenol resulting in Fournier’s gangrene. JCU. 2014; doi: 10.1177/2051415814551379
16. Agency for Toxic Substances & Disease Registry. Public health statement. dinitrophenols. CAS ID: 51-28-5 (2,4-DNP). 1995. http://www.atsdr.cdc.gov/ ToxProfiles/tp64-c1-b.pdf.
17. forum.bodybuilding.nl/topics/veel-gestelde-vragen-dnp.69801/