Bryan van Bentum kreeg op jonge leeftijd plots te horen dat zijn nieren nog maar nauwelijks functioneerden. Er zou binnen enkele weken een niertransplantatie moeten worden ingepland en eventueel dialyse. Door medicatie, fitness en aangepaste voeding bleek dit uiteindelijk niet nodig. Toch zal hij waarschijnlijk de rest van zijn leven verminderde nierfunctie hebben en hiernaar moet leven.
Vermindering van spiermassa is vaak een gevolg van verlaagde nierfunctie door tal van katabole (weefsel afbrekende) processen die hierbij gepaard gaan [1]. Dit zorgt ervoor dat een gemiddelde nierpatient van 30 jaar oud fysiek nog minder actief is dan een 70-jarige die een zittend bestaan leidt [1]. Er is een verband aangetoond tussen deze verlaagde fysieke activiteit en overlevingskansen [2]. Hoe actiever je blijft en je spieren blijft gebruiken, hoe beter dus.
Laat dat maar aan Bryan over….
Fitness na nierfalen
Kenneth: 20 jaar is een jonge leeftijd om met zoiets geconfronteerd te worden. Hoe kreeg je dit te horen, onder welke omstandigheden?
Bryan: Ik tenniste op hoog niveau toen ik op gegeven moment dacht dat het in m’n rug was geschoten. Het viel uiteindelijk wel mee met de pijn waarop ik in augustus 2013 op vakantie ben gegaan. Daar merkte ik dat ik steeds minder soepel bewoog. Ik kreeg erg veel last van mijn rug. Overdag ging het nog wel en kon ik gewoon zwemmen en ging alles. Als we ’s avonds echter aan het stappen waren bijvoorbeeld, moest ik na een uur alweer worden opgehaald door een taxi en naar het hotel teruggebracht worden omdat ik niet meer op mijn benen kon staan van de pijn.
Zo ging het de hele week daar en ook in het vliegtuig kon ik amper zitten door de pijn. Toen ik thuis kwam, ben ik dan ook direct naar het ziekenhuis gegaan. Daar hebben ze bloedtests gedaan waar al snel uit bleek dat mijn nieren slecht functioneerden hoewel de oorzaak onduidelijk was. Ik mocht toen nog naar huis terwijl in het ziekenhuis verdere tests werden gedaan. De volgende ochtend werd ik echter vroeg alweer gebeld met de melding dat ik met spoed weer terug naar het ziekenhuis moest omdat het toch ernstig bleek. Ik bleek namelijk cystes op mijn nieren te hebben waarvan er één was gaan ontsteken. Hierdoor functioneerde mijn rechter nier helemaal niet meer terwijl de nierfunctie van de linker nog maar net boven de 10% zat.
Ik heb toen vijf dagen in het ziekenhuis gelegen en kreeg te horen dat ik binnen drie weken een niertransplantatie zou moeten krijgen. Eerst moest echter die ontsteking eruit. Daarvoor heb ik antibiotica gekregen die zelf nog niets ter verbetering van de nierfunctie zou betekenen. Na die vijf dagen mocht ik ondertussen naar huis. Na een week thuis verminderde de pijn en kon ik weer wat bewegen. Ik wilde kijken hoe ik me leven weer op kon pakken. Ik ging weer tennissen en schreef me in bij een sportschool. Daarop merkte ik dat ik me steeds fitter ging voelen.
Na twee en een halve week ging ik weer terug naar het ziekenhuis waar de nierfunctie opnieuw werd gemeten. Deze bleek gestegen te zijn naar 13% en twee weken later zelfs naar 17%. Daarop is besloten de transplantatie voorlopig uit te stellen en wel onder strenge controle te blijven om indien nodig alsnog in te grijpen.
Ik ben verder gaan trainen, voelde me sterker worden en had ook het gevoel dat dit enigszins de zwakte van de nieren compenseerde. Drie weken later bleek de nierfunctie verhoogd te zijn naar 20%
Kenneth: Kijk, daar word je vrolijk van!
“Zoutloze voeding en geen shakes”
Bryan: Jazeker, al kreeg ik wel een probleem in verband met het strenge dieet dat ik had gekregen. Ik mocht bijvoorbeeld geen zout meer eten, at veel verse vis, rosbief en droge kipfilet. Ik wist alleen niet dat ik geen [red. proteïne-]shakes mocht. Met trainen ging het steeds beter en ik dacht dat het met proteïne-shakes nog beter zou gaan. Toen ik drie weken later weer naar het ziekenhuis ging, bleek de nierfunctie weer gedaald te zijn naar 17%.
Kenneth: Daar wordt je niet vrolijk van!
Bryan: Nee. Desgevraagd gaf ik aan dat ik shakes had gebruikt voor het trainen en die hoeveelheid eiwitten kunnen mijn nieren blijkbaar niet aan. Hier moest ik dan ook mee stoppen in de hoop dat dit de functie weer zou verbeteren. Drie weken na het stoppen met de proteïne was de nierfunctie weer 20% waar deze zich inmiddels een jaar bevindt.
Kenneth: Ongeveer een jaar redelijk stabiel dus. Verwachten de medici dat er een verdere stijgende lijn zal zijn of zal je hier de rest van je leven rekening mee moeten houden?
“Nieren hebben nooit optimaal gefunctioneerd”
Bryan: Qua voeding zal ik er waarschijnlijk altijd rekening mee moeten houden. Ze denken nu dat dit het maximale is dat mijn nieren ooit hebben gekund, dat ik nooit boven de 20% heb gezeten. Anders zou ik me namelijk elke dag moe moeten voelen en zou ik niet zo actief kunnen zijn als ik ben.
Kenneth: Je lichaam heeft zich in al die jaren waarschijnlijk al aangepast aan die verminderde nierfunctie?
Bryan: Dat denken ze, ja. Dat kunnen ze natuurlijk nooit meer achterhalen, maar alles lijkt er inderdaad op dat dit het geval is.
Kenneth: En als in zo’n situatie dan een ontsteking optreedt, kan het erg rap gaan omdat je nieren veel minder kunnen opvangen waarschijnlijk.
Bryan: Ja, normaal kan je dat makkelijk(er) opvangen, maar nu was het echt de druppel waardoor het snel achteruit ging.
Kenneth: Maar alleen al qua voeding en training erg lastig dus. Als je bijvoorbeeld geen (extra) proteïne mag.
Bryan: Ja en nee. Ik at al vrij gezond, maar nu helemaal doordat ik veel minder zout eet. In dat opzicht gaat dat juist goed samen met de training. Omdat ik zo snel de vorderingen zag ondanks mijn situatie wilde ik m’n verhaal graag delen. Laten zien dat je niet bij de pakken neer moet gaan zitten, maar er alles aan moet doen om weer fit te worden.
“No excuses!”
Kenneth: Het is één ding om dat te zeggen en een ander om het vervolgens ook te doen. Niet veel mensen zullen in jouw situatie zitten, laat staan op jouw leeftijd. Dan is het erg knap om er met zo’n blik naar te kijken. Helemaal als je eerst nog het vooruitzicht had op een niertransplantatie waar je, denk ik, toch ontzettend van zult schrikken.
Bryan: Ja, op dat moment stortte mijn wereld ook wel helemaal in en zag ik het niet meer zo zitten. Totdat ik me bedacht dat ik er niet beter van werd door aan dit gevoel toe te geven. Ik moest gewoon proberen er alles uit te halen.
Kenneth: Ik kan me voorstellen dat het voor je familie ook een hele shock was.
Bryan: Ja, dat hakte er wel in. Zeker gezien ik enig kind ben en voor mijn ouders al vaak alles om mij draaide, hadden zij het er mogelijk nog moeilijker mee dan ik.
Kenneth: Hoe hebben zij die weken dan ervaren? Overwegend in angst kan ik me voorstellen.
Bryan: Ja, maar m’n moeder bleef altijd er optimistisch onder. M’n vader is altijd wat nuchterder en de realist en bleef er ook toen het beter ging op hameren dat ik goed onder controle moet blijven. ‘Je kan je wel goed voelen, maar je weet niet wat er van binnen gebeurt'”
Kenneth: Wat een goed advies is als hierdoor dus bijvoorbeeld snel werd gezien dat die proteïne-shakes in jouw geval niet verstandig waren
Bryan:Nee. Toen dit bleek en ik hierop uit het ziekenhuis weer terugkwam, had mijn vader die pot proteïne al weggesmeten.
(“Zonde!”, roept nu de gemiddelde lezer die maandelijks enkele tientjes aan proteïne uitgeeft. Als vader kan ik zo’n actie echter wel voorstellen en waarderen)
Fitness vs. Tennis
Kenneth: Je doet aan tennis naast fitness. Hoe werkt die combinatie voor jou qua tijdsindeling, maar ook trainingsmethode en zaken als herstel?
Bryan: Ik merkte op gegeven moment dat me krachtverdeling heel anders werd door de krachttraining. Toen het slecht ging, heb ik tennis een tijdje op een laag pitje geplaatst. Toen ik het weer oppakte, had ik inmiddels aan krachttraining gedaan en voelde ik het verschil van de 4-5 kilo die ik in spiermassa was aangekomen. Omdat ik hier nog aan moest wennen, was de controle en het balgevoel wat minder. Tegelijkertijd echter werd ik een stuk sneller en voelde ik me veel sterker. Die combinatie met krachttraining raadt ik daarom ook aan bij de jeugd die ik train.
Kenneth: Waar ligt bij jou de prioriteit? Is je fitness ondersteunend aan tennis?
Bryan: Nee, zeker niet. Voordat ik ziek werd, stond ik 216e van Nederland. Ik merkte echter dat ik al te oud was om de stap naar prof te maken. Helemaal toen ik er een tijd uit geweest was en al moest twijfelen of ik m’n oude niveau nog kon halen, heb ik me daarbij neergelegd. Ik vind het nog steeds heerlijk om te doen en als afleiding, maar fitness staat nu toch echt op de eerste plaats.
Kenneth: Ik vroeg het omdat bij het echt specialiseren in één van de twee, de ander moet worden aangepast. Gaat het bijvoorbeeld vooral om het verbeteren van je tennis dan zou ik bijvoorbeeld eerder plyometrisch trainen (gericht op explosieve kracht) adviseren in plaats van training gericht op spiermassa of maximaal trainen (zie ook krachttraining voor vechtsport).
Bryan: Ja dat klopt, de manier waarop ik nu fitness, zou inderdaad niet te combineren zijn met het niveau van tennis waarop ik zou zitten als ik niet ziek geworden was. Dan had ik inderdaad meer core-oefeningen en explosieve training gedaan terwijl ik nu voor spiermassa en kracht kies. Ik heb me erbij neergelegd dat ik niet op Wimbledon zal staan. Mijn lijf is nu belangrijker en ik merk dat ik met meer spiermassa gewoon meer aan kan.
Kenneth: In hoeverre speelt nu nog de angst op een terugval (in nierfunctie)?
Bryan: Heel eerlijk? Zes van de zeven dagen ben ik er helemaal niet mee bezig. Het is dat ik er rekening mee moet houden wat betreft voeding waardoor ik er steeds mee geconfronteerd wordt, maar voor de rest wen je er aan. Zolang ik er verder geen last van heb en geen terugval krijg en hoe beter het gaat met m’n lichaam, hoe makkelijker het wordt.
Kenneth: Je vertelt het heel licht allemaal, maar ik kan me voorstellen dat er een bepaald karakter voor nodig is om er zo mee om te gaan.
Bryan: Dat zeker. Ik heb van verschillende mensen die iets vergelijkbaars hebben meegemaakt vernomen dat die daar heel anders mee omgingen. Mensen die vijf of zes jaar na ontstaan van de problemen er nog steeds iedere dag mee bezig zijn en bang zijn voor een terugval. Ik zie het een beetje als skiën: Als je bang bent om te vallen en overdreven voorzichtig gaat doen dan val je.
Verlaagde nierfunctie, spiermassa, proteïne en anabolen
Uit de onderzoeken blijkt het erg lastig om spierafbraak door nierfalen of verminderde nierfunctie tegen te gaan. Verhoogde processen van afbraak zorgen dat proteïne-voorraden in de spieren versneld afnemen [1]. Uit het bovenstaande interview, maar ook het artikel dat ik schreef over de invloed die proteïne heeft op nierfunctie, blijkt dat je dit niet zomaar kunt oplossen door meer proteïne te eten omdat dat een te grote belasting voor de nieren zou kunnen vormen. Ieder dieet gericht op het tegengaan van de spierafbraak moet dan ook getoetst worden door te kijken naar het effect op de nieren.
Uit twee onderzoeken bleek dat anabole steroïden (nandrolon decanoaat in dit geval) zorgde voor meer spiermassa [3], terwijl krachttraining wel zorgde voor meer spierkracht maar niet meer spiermassa [3,4]. Ik heb als natural bodybuilder altijd gezegd dat ik oudere leeftijd en hierdoor verlaagd testosteron altijd als legitieme reden heb gezien voor anabolengebruik (om dit niveau weer op dat van een jonge man te krijgen). Diverse onderzoeken naar de effecten van ouder worden, kijken dan ook in hoeverre anabolen dit kunnen beperken. Daarnaast wordt echter ook veel onderzoek gedaan onder patiënten die spierafbraak hebben door ziekten zoals HIV en kanker. Nierpatiënten met spierafbraak blijken dus ook onder de groep te vallen voor wie anabole steroïden de levenskwaliteit zouden kunnen verbeteren. Daarnaast kan nandrolon ook een rechtstreeks effect hebben op de gevolgen van verlaagde nierfunctie. De nieren maken rode bloedcellen aan. De productie van deze wordt verlaagd bij verminderd nierfunctie. Nandrolon zou deze verlaging remmen [5].
Er is gekozen voor nandrolon deca omdat dit over het algemeen bekend staat als anabool steroïde met vrij milde bijwerkingen. Toch kan ook het gebruik hiervan de nieren meer belasten. Uit een onderzoek uit Thailand onder 29 nierpatiënten met verslechterde nierfunctie tot nierfalen én ondervoeding bleek dat 100mg nandrolon decanoaat per week gedurende drie maanden geen zwaardere belasting voor de nieren vormde, maar wel tot extra spiermassa leidde [5].
Nandrolone decanoate expresses an anabolic effect on LBM* without altering the renal function and thus would provide nutritional benefit in predialysis patients with CKD**.
S. Eiam-Ong, Chulalongkorn University Hospital, Bangkok, Thailand
(*Lean Body Mass, **Cronic Kidney Disease)
Oostenrijkse onderzoekers voegen hier echter aan toe dat zij afraden nandrolon aan vrouwen voor te schrijven in verband met de masculiniserende (vermannelijkende) werking [5].
Referenties
- Ikizler TA, Himmelfarb J. Muscle wasting in kidney disease: Let’s get physical. J Am Soc Nephrol. 2006 Aug;17(8):2097-8. Epub 2006 Jul 12. PubMed PMID: 16837638.
- Sietsema KE, Amato A, Adler SG, Brass EP: Exercise capacity as a predictor of survival among ambulatory patients with end-stage renal disease. Kidney Int 65: 719–724, 2004
- Johansen KL, Painter PL, Sakkas GK, Gordon P, Doyle J, Shubert T: Effects of resistance exercise training and nandrolone decanoate on body composition and muscle function among patients who receive hemodialysis: A randomized, controlled trial. J Am Soc Nephrol 17,2307–2314, 2006
- Pupim LB, Flakoll PJ, Levenhagen DK, Ikizler TA: Exercise augments the acute anabolic effects of intradialytic parenteral nutrition in chronic hemodialysis patients. Am J Physiol Endocrinol Metab 286: E589–E597, 2004
- Eiam-Ong S, Buranaosot S, Eiam-Ong S, Wathanavaha A, Pansin P. Nutritional effect of nandrolone decanoate in predialysis patients with chronic kidney disease. J Ren Nutr. 2007 May;17(3):173-8. PubMed PMID: 17462549.
