Een korset om een smalle taille te krijgen

Geschatte leestijd: 11 minuten

Regelmatig een korset dragen kan je taille aanzienlijk versmallen. Er zijn echter aanzienlijke risico’s waarmee rekening gehouden moet worden. Indien overmatig gebruik kan het tot verschillende complicaties lijden zoals verkleining van de ribben en afsterven van spiermassa.

Bovendien geldt dat de omvang van je middel wordt bepaald door zowel de omvang van de buikholte (die wordt bepaald door organen, de ruimte tussen deze en de onderste ribben) én de hoeveelheid  lichaamsvet. Een korset helpt je niet van het lichaamsvet af zonder de daarbij behorende beweging en aangepaste voeding. Denk dus niet het een snelle, makkelijke manier is naar je ideale figuur.

Omgekeerd geldt echter ook dat een korset je in staat stelt een figuur te krijgen dat alleen met training en en voeding niet mogelijk is. Prima als je echt op een barbiepop wilt lijken, maar of dat nu wenselijk is. Bovendien is het een kwestie van jarenlang toewijding en dagelijkse inzet. Als je daartoe in staat bent, kun je toch net zo goed die inzet gebruiken om te trainen en gezond te eten? Je ziet er dan niet alleen gezonder uit, maar bent het dan ook daadwerkelijk.

Korset om snel in shape te komen

Het korset wint weer in populariteit. Niet vreemd gezien we continu op zoek zijn naar snellere, makkelijker manieren om dat droomfiguur te krijgen en de neiging van mode om elke zoveel jaar weer terug te komen.

Elke manier om je droomfiguur te bereiken, heeft zijn prijs. Of dit nu tijd, opoffering en inspanning zijn zoals het volgen van een dieet en trainen of gezondheidsrisico’s door gevaarlijke afslankpillen. Die laatste categorie blijft voor velen aantrekkelijk ondanks de risico’s omdat het ze resultaten biedt die zij op andere wijze niet bereikt hebben of dat nu lag aan gebrek aan discipline of aan beperkingen van hun persoonlijke fysiek.

Sommigen maken nu eenmaal bewust de keuze voor uiterlijk ten koste van gezondheid. Indien verkeerd gebruikt, is het korset hier een mooi voorbeeld van.

Korset in de geschiedenis

“As soon as men were sufficiently elevated above the beast
to admire the forms of women, women began to shape
themselves to an ideal”

Bouvier 1852:355

Het korset komen we door de geschiedenis onder verschillende namen tegen. De echte populariteit is vooral ontstaan in Frankrijk in de 16e eeuw door Catharina de’ Medici hoewel ze daarvoor al voorkwamen op Kreta (reeds 2000 tot 1000 voor Christus)[1]. Catherina was dochter uit de bekende, rijke Italiaans familie en als vrouw van Henry II was ze koningin van Frankrijk van 1547 tot 1559 [2. Catherina was koningin in een tijd dat dit betekende dat je nog echte macht had. Zij had bijvoorbeeld blijkbaar iets tegen zwembandjes en wilde alleen maar slanke tailles om zich heen zien. Dus verbood ze omstreeks 1550 simpelweg de aanwezigheid aan het hof van mensen die niet aan haar ideaalbeeld voldeden. Hoewel Catherina zelf niet bepaald als mooi werd omschreven, stond ze wel bekend om haar “gevormde figuur”  [3].

Zoals tegenwoordig celebrities vaak het modebeeld bepalen, zo waren het destijds koningshuizen die dit deden en gevolgd werden door de adel. In de hierop volgende  eeuwen werd  het korset om verschillende redenen gedragen door de aristocratie en uiteindelijk ook door “het gewone volk”. Hoewel het corset altijd als functie heeft gehad om de taille smaller te doen lijken, kon deze ook de borsten accentueren, gedragen worden voor steun of zelfs de stand van de schouders corrigeren met schouderbandjes die in de 18e eeuw werden geïntroduceerd en rond 1840 weer verdwenen [4].

Zoals de koningshuizen destijds het modebeeld bepaalden, zijn dat tegenwoordig de ontwerpers en modehuizen. Het korset heeft de laatste 30 jaar dan ook verschillende oplevingen gekend afhankelijk van wiens modeshow goed is ontvangen en wiens kleding wordt gedragen door actrices en zangeressen op de rode loper.

Momenteel lijkt het korset weer de grootste opleving te maken sinds de populariteit veroorzaakt door de film Moulin Rouge in 2001 die samenviel met de herfstcollecties van modehuizen van 2001 waarin ook korsetten veelvuldig voorkwamen.

“Tightlacing”: Taille smaller maken door korset

Een belangrijk onderscheid moet gemaakt worden tussen iemand die een keer een korset draag onder een jurk om er wat beter uit te zien op een feest en iemand die dagelijks enkele uren een korset draagt om echt een smallere taille te krijgen.

Met tightlacing probeer je iedere dag het korset wat langer en strakker te dragen om zo de taille te versmallen. Een beetje zoals ik eerder schreef in het artikel over de gewichtshefriem.

Neem nu Cathy Jung die met een taille van 15cm (met korset en 21cm zonder) die haar een plaats opleverde in het Guiness Book of World Records [5]. Geen voorbeeld dus van het effect op een gemiddeld persoon, maar een voorbeeld van de extreme effecten als je hierin doorslaat. Cathie draagt dagelijks een korset en doet dat tegenwoordig zelfs 24 uur per dag.

Cathy begon in de 50-er jaren van de vorige eeuw toen veel filmsterren een korset droegen. Het was vooral Cathy’s man die haar voor de bruiloft in ’59 aanzette om haar taille smaller te krijgen voor de bruidsjurk. Ze sloegen pas echt door in de 80-er jaren na een bezoek aan Engeland. Europa liep namelijk aanzienlijk voor op de V.S. met tightlacing. Hun dochter, die het dragen van het korset door haar moeder maar niets vond, was inmiddels het huis uit. Niets stond ze verder in de weg in hun “missie voor een zo smal mogelijke taille” (behalve hun hond dan die een gat beet in het eerste korset dat ze hiervoor hadden aangeschaft in Engeland). Inmiddels heeft ze sinds het dragen van het korset de omtrek van haar middel met bijna 28 centimeter verkleind.

Extreme voorbeelden doen toch volgen

Niet velen zullen er zo uit willen zien als Cathy. Tegelijkertijd zal het toch veel mensen aanspreken die simpelweg denken: “Zo extreem hoeft het niet, maar het werkt dus blijkbaar wel”. Net als de massamonsters uit bodybuilding velen overtuigen van het gebruik van anabolen zonder de wens een dergelijke omvang te bereiken.

Tightlacing komt dan ook vaak voor hoewel je nou nog niet bepaald van een trend kunt spreken. Google echter op “tightlacing” en je zal meerdere verontrustende foto’s te zien krijgen alsmede foto’s waarvan je denk:”Dat vind ik wel mooi”.

Dat het “werkt” wat betreft het versmallen van de taille is dus wel aangetoond, maar tegen welke prijs?

Risico’s van het overmatig dragen van een korset.

De bekende filosoof en schrijver Jean Jaques Rousseau noemde het korset “an enemy of mankind” [6]. Helaas lieten ook sommige medici in de 18e eeuw zich ongenuanceerd uit over mogelijk effecten en werd op gegeven moment bijna iedere ziekte in vrouwen geweten aan het dragen van het korset. De arts Sömmering (zie verder) zie bijvoorbeeld dat tuberculose door de korset werd veroorzaakt alleen maar omdat het vaker voorkwam in vrouwen. Die redenering kwam vaker voor, maar daarover straks meer.

Andere artsen daarentegen raadden juist het korset aan. De bekende Franse orthopeed Nicolas de Bois-Regard Andry raadde in 1743 juist aan dat iedere kind vanaf zijn vijfde een korset moest dragen en stelde dat dit de hele mensheid zou verbeteren [6]. Nee, ze waren destijds blijkbaar niet van de bescheiden, goed onderbouwde uitspraken.

Eén schrijver maakt melding van officiële cijfers voor het jaar 1886 [7]:

52,432 corsets were sold in the year 1886. The average waist measurement was 23 inches, which gave a compression total (taking the number of corset wearers in England at 3,543,000, and their natural waist measurement at 27-28 inches) of 134 miles. The annual mortality rate resulting from this compression stood, according to a ‘competent authority,’ at 15,000.

-D. Kunzle

15.000 doden per jaar. Dat is niet mis! Echter, de betrouwbaarheid van de cijfers laat zich raden en bovendien dateren ze uit een periode dat dus veel meer vrouwen een korset droegen dan nu het geval is.

Een mooi historisch overzicht van het korset, de populariteit onder verschillende politieke stromingen en de steeds veranderende standpunten van medici is mooi beschreven in Society, physicians, and the corset van Gerhart Schwarz [6]. Willen we echter weten wat de hedendaagse medische wetenschap hierover zegt, dan komen we verbazingwekkend weinig onderzoek hiernaar tegen.

Daadwerkelijke risico’s dragen korset, specifiek tightlacing

De voor de hand liggende gedachte is je af te vragen wat er met de organen gebeurt die in zich in die steeds kleiner wordende ruimte bevinden.

Daarnaast krijg ik bij het bekijken van de foto’s het idee dat ze “dubbel zouden knakken” wanneer je ze een duwtje zou geven bij de schouders. Je kan je namelijk nauwelijks voorstellen dat er nog enige kracht zit in de core-spieren gezien die nauwelijks ruimte hebben om nog groot genoeg te zijn voor hun functie. Bovendien neemt het korset een groot deel van de stabiliserende functie over van deze spieren door de steun die het korset biedt. Als je deze dagelijks lange tijd draagt, verliezen deze spieren naar verwachting een deel van hun functionaliteit. Wat spiermassa betreft, geldt over het algemeen immers: “Use it or loose it”. Niet benutte spiermassa heeft immers geen functie en sterft of breekt normaal gesproken dan ook af (“muscle wasting”) zoals we zien in patiënten die om welke reden dan ook bepaalde spieren niet meer kunnen gebruiken [8].

Er zijn echter nauwelijks goede onderzoeken naar de effecten van het korset verricht.

“Sömmerring’s syndrome”: hiatus hernias

Samuel Thomas von Sömmerring arts en deskundige in de anatomie schreef reeds in 1793 een essay over de gevaren van het korset [9,10]. Het werd zelfs een bestseller gezien de populariteit van het korset op dat moment [6]. Hij beschreef de gevaren van de compressie van ribben en organen die volgens hem kon leiden tot tuberculose, kanker, en verkromming van de wervelkolom. Rechts is de illustratie waarmee hij dit visueel wilde tonen.

De waarschuwingen werden echter in de wind geslagen en de pogingen van sommige kleermakers om minder gevaarlijke alternatieven te maken, werden beschimpt.

“Korset veroorzaakt middenrifbreuk”

In de 70-er jaren van de vorige eeuw werd een mogelijk effect van het dragen van het korset daadwerkelijk aangetoond door onderzoekers van de University of Texas. Zij kwamen er achter dat het dragen van een korset in sommige gevallen een hiatus hernia veroorzaakt had, of “middenrifbreuk”. Hierbij glipt een deel van de maag door de borstholte. Zij noemden dit effect “sömmerings syndroom” ter ere van de arts die als eerst op de gevaren wees [11].

De effecten en gevaren van “sömmerings syndroom” zijn echter onduidelijk. Eerst werden ze overdreven, vervolgens bijna genegeerd [12]. Wel is duidelijk dat het kan leiden tot andere ziektebeelden zoals Oesofagale reflux, het terugvloeien van maagzuur in de slokdarm wat weer kan leiden tot een slokdarmontsteking (waarvoor in ernstige gevallen een chirurgische ingreep nodig kan zijn ter preventie) [12,13].

Flauwvallen

In “Pirates of the Caribbean” zien we hoe één van de hoofdpersonages flauwvalt en van een klif afduikelt wegens het dragen van een strak korset. Lange tijd werd gedacht dat vrouwen vaker flauw vallen dan mannen door het dragen van een korset.

In Victoriaanse tijden kwam dat wel goed uit omdat het toen als mode werd gezien om als vrouw zwak een weerloos over te komen [14]. Dit paste bij het denkbeeld dat een vrouw geen werk kon verrichten met een strak korset en het dragen daarvan dus betekende dat je met een rijke vent getrouwd was die je in je onderhoud kon voorzien (het huidige equivalent van het domme blondje dat met nul diploma’s op zak toch dagelijks een gemiddeld maandsalaris uitgeeft op de PC Hoofdstraat omdat ze met de juiste voetballer is getrouwd).

Nu vrouwen over het algemeen losser zittende kleding dragen en de meesten alles behalve zwak en weerloos willen overkomen, is het aantal vrouwen dat flauwvalt toch nog steeds veel groter dan het aantal mannen. Het korset had  hier waarschijnlijk dus niets mee te maken en men blijft op zoek naar de ware reden voor zover die in één specifieke oorzaak gevonden kan worden [15,16]

Wat doet een corset met de ribben en ingewanden?

Er zijn  door de geschiedenis heen vele vrouwen geweest die het korset vaak, lang, strak én zonder complicaties gedragen hebben. Tegelijkertijd zijn er dus veel zaken geweten aan het korset.

Zo werd op gegeven moment gedacht dat lage geboortecijfers onder de rijkere burgers werden veroorzaakt door het dragen van een korset dat gevallen van een verplaatste baarmoeder zou veroorzaken [17].

Er zijn door de geschiedenis heen meerdere sterfgevallen gemeld door de geschiedenis onder zowel mannen als vrouwen. We praten dan echter over gevallen van minstens 100 jaar oud in even oude documentatie beschreven. Modernere case-studies van dergelijke gevallen of bredere onderzoeken zijn er nauwelijks.

Rechtsboven zie je röntgenfotos van Cathy Jung voor en na jarenlang binden met korset. Het is duidelijk dat de ribbenkast naar beneden toe versmald in plaats van breder te worden (rechter afbeelding). Deze compressie van de ribbenkast kan de nodige gevolgen hebben. Reeds in de 17e werden gevallen beschreven waarin de zwevende ribben hierdoor zelfs over elkaar werden geschoven [18].

Voor een (niet-gepubliceerde) thesis van een onderzoekster van de Lousianna State University werden gekeken naar de skeletten uit de zogenaamde Spitalfields collectie. Lichamen uit de periode 1729 to 1859 opgegraven uit een een kerkhof in London.

Wat opviel was dat de skeletten met vrouwen met samengedrukte ribben van gemiddeld jongere vrouwen afkomstig waren. Er was dus een negatief verband tussen het dragen van een korset en levensduur. Ook waren de vrouwen gemiddeld korter als ze een korset droegen.

.. In addition, transverse diameter of the inlet and maximum femoral length approached significance, with females having deformed ribs being smaller.

Additionally, among females for whom exact age is known, the sample with deformed ribs averaged significantly younger than the sample with normal ribs. This significant difference indicates that there is a lower life expectancy which may be associated with rib compression and therefore with tightlacing“

K.M. Klingerman, Lousianna State University

De vrouwen overigens die geen misvormde ribbenkast hadden, kwamen zeer waarschijnlijk uit de armere klasse die zoveel fysieke arbeid moest verrichten dat het dragen van een korset geen optie was [17].

Afsterven buikspieren door korset

De röntgen rechtsboven zijn zoals gezegd van Cathy Jung, links van voordat ze begon een korset te dragen en rechts van ernaar. Je ziet de enorme impact die het heeft gehad. Toch heeft Cathie geen complicaties ervaren behalve beperkte atrofie (afsterven) van de buikspieren (precies het probleem dat je dus zou verwachten). Dit heeft haar niet gehinderd in haar dagelijks leven. Je mag je echter afvragen of dat ook zo zou zijn voor iemand dat zeer actief sport.

Dat haar conditie niet de verwachte en/of eerder genoemde problemen uit de geschiedenis toont, heeft mogelijk te maken met de geleidelijke manier waarop zij het korset steeds strakker heeft gedragen. Dit heeft zij veel geleidelijker gedaan dan vroeger gebruikelijk was [17].

Minder eten door dragen korset

In een maatschappij waarin we eerder teveel eten als te weinig klinkt dit waarschijnlijk als muziek in de oren: Er zijn onderzoekers die een verband zien tussen het dragen van een korset en verminderde eetlust [1,19]. De onderzoekers uit Louisiana die de skeletten onderzochten van korsetdragers zagen ook relatief veel gevallen van ondervoeding ten opzichte van niet-korsetdragers.

Het is echter de vraag of de compressie van organen waaronder de maag hiervoor heeft gezorgd of dat het een gedragsverandering was “passend bij het dragen van een korset”. Zoals ik bovenaan dit artikel al zei, zal er toch ook wat aan het lichaamsvet moeten worden gedaan. Vrouwen die te weinig aten kwam dan ook veelvuldig voor. Anorexia Nervosa werd echter pas als apart ziektebeeld herkend in 1873 (interessant genoeg door Dr. William Gull die later verdachte zou zijn in de zaak “Jack the Ripper”).

Het is dus de vraag of je door een korset minder gaat eten of dat je dit simpelweg doet om dezelfde reden als het dragen van het korset.

Conclusie: “Korset ‘gelukkig’ vervangen door training, dieet en plastische chirurgie”

Hoewel tightlacing nog steeds voorkomt, lijkt het toch een niche te zijn. Verhoudingsgewijs wordt het door weinigen gedaan. Niet omdat het ideaalbeeld zo verschrikkelijk veel is veranderd, maar vooral de manier waarop dit bereikt kan worden. Er is meer en meer bekend of voeding en training en meer mogelijk middels plastische chirurgie.

“The corset did not so much disappear as become internalized through diet, exercise, and plastic surgery – known euphemistically as ‘body sculpting’.”

V. Steele, Yale University

Omdat het niet meer zoveel voorkomt en er in praktijk dus weinig complicaties door veroorzaakt worden, zijn er ook nauwelijks moderne onderzoeken naar verricht. Hoewel het aantal goed aangetoonde mogelijke complicaties dus uitblijft, lijkt er op basis van historische gegevens en gezond verstand genoeg reden om minstens rook en zeer waarschijnlijk vuur te zien in het dragen van een korset.

Behoudens medische redenen hebben de meesten blijkbaar al ingezien dat met huidige kennis over voeding en dieet het dragen van een korset helemaal niet nodig zou moeten zijn.

Referenties

1. Steele, Valerie (2001). The Corset: A Cultural History. Yale University Press.
2. Strage, Mark (1976). Women of Power: The Life and Times of Catherine de’ Medici. London and New York: Harcourt, Brace & Jovanovich. Prologue, p.xi.
3. Giovanni Capello, quoted by Frieda, 132.
4. Norah Waugh. Corsets and Crinolines Paperback – December 31, 1990
5. Guinnessworldrecords.com/smallest-waist-living-person/
6. Schwarz GS. Society, physicians, and the corset. Bull N Y Acad Med. 1979 Jun; 55(6):551-90.
7. Kunzle, David. 2004. Fashion & Fetishism: Corsets, Tightlacing & Other Forms of Body-Sculpture. Sutton Publishing, Thrupp, Stroud, United Kingdom.
8. Glover EI, Phillips SM. Resistance exercise and appropriate nutrition to counteract muscle wasting and promote muscle hypertrophy. Curr Opin Clin Nutr Metab Care. 2010 Nov;13(6):630-4. doi: 10.1097/MCO.0b013e32833f1ae5. Review.PubMed PMID: 20829685.
9. Elizabeth Fee, Theodore M. Brown, Jan Lazarus, and Paul Theerman. The Effects of the Corset. Am J Public Health. 2002 July; 92(7): 1085.
10. von Sömmerring ST. Über die Wirkungen der Schnürbrüste. Berlin: Neue Auflage; 1793.
11. Bell JA, Bell GC. “Tight girdle” or Sömmerring’s syndrome. N Engl J Med. 1973;289:698.
12. Jong Jin Hyun and Young-Tae BakClinical Significance of Hiatal Hernia. Gut Liver. Sep 2011; 5(3): 267–277.
13. R. Nissen (1956). Eine einfache Operation zur Beeinflussung der Refluxoesophagitis. Schweizerische medizinische Wochenschrift 86 (Suppl 20): 590–2 .
14. Nynke van Dijk and Wouter Wieling. Fainting, emancipation and the ‘weak and sensitive’ sex. July 1, 2009 The Journal of Physiology, 587, 3063-3064.
15. Ganzeboom KS, Colman N, Reitsma JB, Shen WK & Wieling W (2003). Am J Cardiol 91, 1006–1008.
16. Olde Nordkamp LR, van Dijk N, Ganzeboom KS, Reitsma JB, Luitse JS, Dekker LR & Wieling W (2009). Am J Emerg Med 27, 271–279.
17. Klingerman, Katherine Marie. Binding Femininity: An Examination of the Effects on Tightlacing on the Female Pelvis. etd-04072006-115441
18. Paré, Ambroise. 1634. Collected Works. Translated from the Latin by Thomas Johnson (1968). Malgaigne, Paris.
19. Davies, Mel. 1982. “Corsets and Conception: Fashion and Demographic Trends in the Nineteenth Century. Comparative Studies in Society and History. 24(4): 611-641.