Afvallen bij gebruik anti-depressiva

Anti-depressiva om depressieve gedachten en een algemeen gevoel van neerslachtigheid te voorkomen zijn erg populair. Het aantal mensen dat zogenaamde SSRI’s, TCA’s, MAO remmers, lithium en andere middelen gebruikt, stijgt behoorlijk. De nadelige gevolgen van het gebruik van anti-depressiva zijn aanzienlijk en het draagt meestal niet bij aan het verliezen van vetmassa.

Anti-depressiva

Enkele feiten:

• 5,6% van alle Nederlanders gebruikt anti-depressiva [1].
• Het aantal mensen dat anti-depressiva gebruikt, stijgt jaarlijks met 3% [1].
• Aankomen door gebruik anti-depressiva is een bekend en “geaccepteerd” fenomeen.

Voor velen die in aanraking komen met SSRI’s (selective serotonin reuptake inhibitor) of aanverwante middelen is het een nachtmerrie: afvallen wordt lastiger of zelfs onmogelijk door het gebruik van de medicatie. De reden erachter is simpel: de medicatie kan verandering in de stofwisseling veroorzaken en je doen hunkeren naar voedsel. Bovendien gebeurt het dikwijls dat door de anti-depressiva weer meer van het leven genoten wordt en dus ook van eten [2] [3].

Met dit artikel wil ik je echter laten zien dat er mogelijkheden bestaan om vetmassa te verliezen terwijl je anti-despressiva gebruikt. Ondanks dat de bijwerkingen van de medicijnen niet te elimineren zijn, kunnen we namelijk wel invloed uitoefenen op de zogenaamde ‘cravings’ ofwel hunkering naar voedsel en daarmee het aantal calorieën dat je consumeert controleren.

De werking van serotonine

Serotonine is een neurotransmitter, een chemisch stofje dat verantwoordelijk is voor communicatie tussen zenuwcellen en heeft behoorlijk wat invloed op je humeur en algemeen welbevinden. Zo heeft serotonine de eigenschap je een opgewekt gevoel te kunnen geven, maar draagt het ook bij aan het kunnen ontspannen en in slaap vallen [3][4].

De meest voorkomende reden waarom SSRI’s, de meest voorgeschreven vorm van anti-depressiva, worden gebruikt is een tekort aan serotonine, je brein produceert simpelweg niet genoeg om je goed te voelen en/of tot rus te komen [5].

Invloed van voeding op serotonine

Wellicht ken je de term ‘comfort food’? Deze naam komt voort uit de gedachte dat bepaalde voedingsmiddelen een positieve invloed hebben op je humeur. Met name voedingsmiddelen rijk aan koolhydraten geven dit effect: je wordt er vrolijk en opgewekt van, behoorlijk ‘in je comfort dus’.
De reden waarom koolhydraatrijke voeding dit veroorzaakt, is door de productie van serotonine dat het zogenaamde ‘feel good’ effect geeft. Zoals je nu begrijpt is deze productie van serotonine belangrijk bij het bestrijden van despressie(ve gevoelens).

Consumeer je een maaltijd rijk aan suikers (koolhydraten) dan wordt er tryptofaan geproduceerd in het brein, wat vervolgens zorgt voor productie van serotonine. Voorwaarde is dat de koolhydraten niet uit fruitsuikers bestaan en zeer weinig eiwit bevatten [6].

Afvallen en Anti-depressiva: wat kun je hier mee?

Zoals eerder benoemd kun je met name door SSRI’s een tragere stofwisseling krijgen. De hoeveelheid voeding die je consumeert ligt echter volledig binnen je eigen verantwoordelijkheid. De energiebalans is een zeer belangrijk aspect om in de gaten te houden.

Koolhydraatbeperking tijdens het gebruik van anti-depressiva is niet gewenst. Dat wil zeggen, je hebt koolhydraten nodig voor de productie van serotonine en voor het gewenste effect consumeer je ze zonder de aanwezigheid van eiwit en vet in dezelfde maaltijd. Dit is dus tegenstrijdig met wat ik normaal zou aanraden voor vetverlies en/of spieropbouw, dan zou er namelijk in praktisch elke maaltijd het best een bron van eiwit gegeten kunnen worden. Een goede strategie zou bijvoorbeeld zijn om je dag te starten met een eiwitrijke maaltijd en enkele uren later een koolhydraatrijke snack te eten zoals een stuk ontbijtkoek of pretzels. Wanneer je vervolgens weer eiwitrijk eet enkele uren later, heb je ’s avonds als pre bedtime snack nog ruimte om wederom wat koolhydraten te eten. De hoeveelheid koolhydraten per snack/maaltijd zou zo’n 25 tot 35 gram moeten bedragen. Zorg ervoor dat er niet meer dan 4 gram eiwit en 3 gram vet in de snack aanwezig is.

Belangrijk om in je achterhoofd te houden is dat de cravings die je kunt ervaren, door je brein worden veroorzaakt. De hunkering naar voedsel kan je wellicht aanzetten tot het eten van een behoorlijke hoeveelheid voedsel, maar voor het juiste effect op serotonine heb je slechts een kleine hoeveelheid koolhydraten nodig. Bij het gebruik van anti-depressiva speelt discipline dus nog een grotere rol dan normaal om je te houden aan de juiste hoeveelheid voeding. Geen leuke boodschap en niet makkelijk, maar helaas wel de realiteit.

Het spreekt voor zich dat je mentale gezondheid voorrang heeft. Je krijgt niet voor niets medicatie voorgeschreven dus het is altijd aan te raden voedingsadvies in te winnen bij je behandelend arts.

Referenties

• Verweij G., Houben-van Herten M. (2013). “Depressiviteit en antidepressiva in Nederland”. Centraal Bureau van de Statistiek.
• Schwartz T. (2004). Obesity Reviews. 5(4):233-38.
• Bouchez C. (2015). ” Antidepressants and Weight Gain “.Depression Health Center. Retrieved: Aug 2015 http://www.webmd.com/depression/features/antidepressants-weight-gain
• Young SN. (2007). “How to increase serotonin in the human brain without drugs”. Rev. Psychiatr. Neurosci. 32 (6): 394–99.
• Walther DJ. et al (2003). “Synthesis of serotonin by a second tryptophan hydroxylase isoform”. Science. 299( 5603) :10-1126.
• Judith J. Wurtman Ph.D. (2010). ‘Reversing Antidepressant Weight Gain’. Psychology Today, the anti-depressant diet. Retrieved: Sep 2015 https://www.psychologytoday.com/blog/the-antidepressant-diet/201007/reversing-antidepressant-weight-gain