Hoe verander je de intentie tot afslanken in gewoontes? Wat houdt je tegen om gewoonteverandering door te voeren?
“Starterspakket afslanken”
Als gepassioneerde voedingsdeskundige krijg je tientallen voedingsconsulten per week en daar zitten een hoop bij die denken dat afslanken het volgende starterspakket betreft:
- Je wilt kilo’s kwijt
- Je volgt een weekmenu dat je krijgt (om te huilen!)
- De verwachting is 100% resultaat, ook al eet je stiekem ’s avonds meer dan je opschrijft
- Calorieën zijn geen calorieën
- Zo min mogelijk mee bezig zijn
Newsflash: het gaat niet werken
Je wilt diepliggende gewoontes veranderen, maar je wil er geen moeite voor doen. Wees eerlijk: ”doe je dat altijd zo als je iets wil veranderen in je leven?”. Blijf je altijd teruggaan naar je eigen veilige haven waar je alles kent en kunt? Of ga je ook het donkere onbekende gedeelte in om nieuwe wegen te zoeken naar je eigen geluk?
Vind jij dat afslanken een kleine rol speelt bij je geluk? Doe er dan ook moeite voor, verdorie! Een klein groepje mensen krijgt alles in de schoot geworpen, maar de meeste mensen moeten er keihard voor werken. Jij dus ook! Wil je jezelf niet gelukkig zien? Wat houd je precies tegen om te veranderen? Is het de moeilijkheid van diëten? Er mee bezig zijn is vervelend of vind je obsessief? Mocht je willen reageren op deze blog, dan ben ik erg benieuwd naar je blokkades!
Gewoontes
Gewoontes ontstaan niet zomaar, want ze hebben een langere periode nodig om in je structuur te komen. Een gewoonte ontstaat door een intentie (neiging tot). Als je een intentie vaak genoeg herhaalt dan ontstaat er een gewoonte. Het aanleren van bepaalde gewoontes kan in de gezondheidsbranche gezond of ongezond worden genoemd. Het is interessanter om te kijken naar diepliggende gewoontes bij het aankomen in lichaamsgewicht (denk bijvoorbeeld aan autorijden; denk je daarover na?).
Een ongezonde gewoonte kan succesvol aangepakt worden via een intentie-implementatie [1]. Dit is planmatig een idee inzetten om de intentie van mensen te veranderen. In dit desbetreffende experiment hebben zij een opvallende recycleplek gemaakt om medewerkers meer te laten recyclen. Dat werkte bij de 109 medewerkers.
Informatieverstrekking werkt voor gewoonteverandering?
Helaas werkt informatieverstrekking niet om gewoontes te veranderen. Een beschrijvend artikel dat dit sterk omschrijft [2]:
“Information campaigns that successfully convey information do not necessarily change consumers’ behaviors.”
Het voedingscentrum geeft aan dat de Nederlander 200 gram groenten en fruit moet nuttigen, maar 1 op de 10 mensen eet zijn/haar groenten en fruit per dag [3]! Iedereen weet dat groenten en fruit nodig is, maar niemand doet het. Wat is toch die oplossing dat ervoor zorgt dat mensen hun portie groenten en fruit binnenkrijgen? Is het de bergen aan nutteloze informatie die op het Internet staat?
Nog een citaat uit het onderzoek [2]:
“Informational campaigns and self-help programs offer a kind of “downstream,” individual-level intervention designed to change the behavior of people who already suffer from a given risk factor (e.g., sedentary lifestyle, unhealthful diet)”
Informatieverstrekking helpt wel wanneer iemand al ergens last van heeft. Weer een sterk punt en dit kan worden ondersteund met een voorbeeld. Stel je voor je hebt last van obstipatie (darmverstopping door harde ontlasting) en je weet dat je weinig groenten en fruit eet. Een begeleider geeft vervolgens aan dat je moet werken aan je groenten- en fruitinname en geeft praktische tips om het makkelijker te maken. De intentie om groenten en fruit toe te voegen is sterker aanwezig, aangezien je last hebt van obstipatie. Heb je geen last ervan, dan denken heel veel mensen: “ach, het gebeurt mij toch niet – ik word 100 jaar oud!”.
Gezondheid is geen tastbaar object, waardoor het allemaal ver weg lijkt.
Last en toch niets doen?
Mensen zijn masochisten (kicken op pijn) om eerlijk te zijn. Wij hebben last van een gezondheidsklacht en pakken vervolgens de symptomen aan als het te erg wordt. Vervolgens komen de gezondheidsklachten later weer terug, heerlijk toch? Daarom doe je het toch, vanwege de heerlijke pijnlijke prikkels die er ontstaan? Waarom ga je anders zo lang doorlopen met symptomen en pak je niet de oorzaak aan (even extreme gevallen uitgezonderd)?
Nadeel is dat mensen pas ingrijpen als ze last krijgen. Denk aan mensen met overgewicht die last krijgen van hun knieën door slijtage. Hierop geeft de arts de reactie dat de overtollige kilo’s misschien iets te veel waren voor de knieën op de lange termijn. Wat zie je vervolgens? Heel veel spijt bij de mensen dat het zo ver is gekomen. Spijt, omdat je minder mobiel bent geworden en je elke 500 meter moet zitten op een bankje.
Het voorbeeld van overgewicht is problematisch, omdat er niet altijd symptomen zijn (behalve het gewicht zelf). Wel zijn er duidelijke tekenen waaruit blijkt dat je iets te zwaar bent. Te zwaar betekent echter niet dat je per definitie last krijgt van je knieën, want het kan zijn dat je veel krachtsport doet en sterke benen hebt ontwikkeld. Dus het ligt wel per situatie anders!
Afslanken en gezondheid?
Het probleem in de branche is dat wij afslanken en gezondheid niet scheiden van elkaar. Ook in de gezondheidssector zien we dat vaak gezondheidsklachten automatisch aan het overgewicht worden gekoppeld. Uiteraard hebben zij beide invloed op elkaar, maar een aanpak hoeft niet op beide punten te richten. Een voorbeeld:
Je bent Piet, je weegt 120 kilogram en je hebt last van obstipatie. Piet wil graag afslanken tot 90 kilogram en wil zich zelfverzekerd voelen.
Het “afslanken” heeft puur te maken met minder kilocalorieën eten dan dat je nodig hebt. Dat is wet nummer één van thermodynamica. Piet kan best lichaamsgewicht kwijtraken, maar dit betekent niet dat hij zijn obstipatie kwijtraakt.
Dan komen wij naar “gezondheid” en dan kom je tot de conclusie dat Piet vezels mist in zijn voeding. De vezelinname adviseer je niet, omdat hij daardoor meer afslankt. Nee, je adviseert het vanwege het feit dat hij anders zoveel buikpijn heeft door obstipatie. Zijn kans op buikkrampen, darmkanker wordt verminderd.
Gewoontes, afslanken en moeite doen
Als jij diepliggende ongezonde gewoontes hebt, dan moet je serieus aan de slag gaan. Ook weer een voorbeeld uit het dagelijkse leven:
Wanneer je altijd een koekje bij de koffie eet, dan zal een kopje koffie het gevoel geven dat je wat mist en dat klopt: een koekje! Vervolgens vraag je jezelf af of je dat koekje moet nemen of niet. Zo begint de innerlijke strijd met het afleren van een ongezonde gewoonte.
Praktische tips
- Standaard twee uur na het avondeten zin in iets lekkers? Ga 15-20 minuten wandelen in plaats van eten/drinken
- Heb je geen idee of je vaak in de snoepkast kijkt? Plak eens een gekleurd blaadje op de kast en noteer de hoeveelheid dat je kijkt.
- Heb je standaard lekkernijen in de kast liggen (zogenaamd voor bezoek of familie)? Laat die lekker buitenshuis… de lekkernijen dan ?
- Een partner die blijft schransen, terwijl jij wil werken aan je figuur? Vraag je partner om begrip en ondersteuning, praat met elkaar!!
Laatste opmerkingen
Afslanken, niemand gaat het voor je doen! Je kunt alleen maar je eigen omgeving (gezonder) inrichten, zodat je zo min mogelijk wordt verleid. Doe je dat niet, dan heb je een grotere kans om aan te komen.
Uit persoonlijk oogpunt is het niet de wilskracht die je succesvol maakt, maar de strategische aanpak die je implementeert in je eigen leven.
Echt de laatste opmerking: als je nu nog steeds zegt dat een calorie geen calorie is, dan raad ik je aan om het kopje “afslanken en gezondheid” nogmaals te lezen. Zoals vaker mooi verwoord door andere collega’s: je praat niet over energetische (kilocalorieën) eigenschappen van voeding, terwijl afslanken zich daar wel op richt. Met andere woorden; Als je wilt afvallen, kijk dan als eerste naar de totale hoeveelheid energie die je binnenkrijgt en dan pas naar de bron van calorieën.
De gezondheid richt zich vaker op niet-energetische eigenschappen van voeding (vezels, vitaminen/mineralen, enzovoort).
Referenties
- Holland, R.W., Aarts, H. & Langendam, D. (2006) Breaking and creating habits on the working Xoor: A Weld-experiment on the power of implementation intentions. Elsevier uitgeverij
- Verplanken, B. & Wood, W. (2006) Interventions to Break and Create Consumer Habits. American Marketing Assocation
- RIVM (2016) Wat ligt er op ons bord? artikel geraadpleegd op 24 januari 2018 en gevonden op:
