Kan het DNA dieet de frustraties van een verkeerd dieet voorkomen? Waarom vallen sommigen af met een low carb dieet terwijl anderen meer baat hebben bij een vet-arm dieet? Kan je DNA dit voorspellen?
Inhoudsopgave
Nutrigenomics en Nutrigenetics
Nutrigenomics is de wetenschap waarin wordt onderzocht welk effect voeding heeft op gen-expressie, op DNA-niveau dus [1]. Nutrigenetics bestuurt de individuele verschillen waarin DNA reageert op voeding. Door bepaalde reacties van verschillende zogenaamde genotypen op voeding te bestuderen, zouden we onder andere beter in staat moeten zijn de persoonlijke reactie op een bepaald type voeding te voorspellen.
Deze wetenschap was al langer bekend maar kreeg in 2010 plots veel aandacht naar aanleiding van een onderzoek van de Stanford University [2]. In hun onderzoek plaatsten ze de deelnemers op verschillende diëten (waaronder Atkins en een vet-arm dieet). Wanneer het dieet werd geselecteerd op basis van hun genotype bleken de deelnemers veel meer resultaat te boeken.
Say you and your wife went on the Atkins diet, and you both think you followed it religiously, but you lost 13 pounds and she lost nothing and is angry because she followed the same diet. Well, she might have a different genotype…She isn’t genetically predisposed to do well on a low-carbohydrate Atkins diet.
Dr Christopher Gardner, heartwire
De onderzoekers hadden eerder onderzoek verricht onder 311 vrouwen met overgewicht [3]. Deze waren willekeurig ingedeeld in vier verschillende groepen die allen een ander dieet kregen. Doel was (aanvankelijk) om de effectiviteit van de verschillende diëten te beoordelen. De vier diëten waren het Zone diet (laag in koolhydraten), Atkins (nog lager in koolhydraten), LEARN (laag in vetten hoog in koolhydraten) en Ornish (laag in vetten, nog hoger in koolhydraten).
Uit de resultaten bleek dat de individuele verschillen binnen de groepen veel groter waren dan het verschil tussen de gemiddelden per groep.
In de Atkins groep vielen ze iets meer af dan in andere groepen, maar in het algemeen vielen de resultaten tegen. Gemiddeld vielen de vrouwen slechts zo’n 6-7 kilo af en binnen korte tijd was dit gewicht weer terug.
Zoals gezegd, waren de verschillen binnen de groep veel groter. Sommige vrouwen vielen meer dan 14 kilo af en waren dit gewicht langer dan een jaar kwijt. Daar tegenover stond dat sommige vrouwen juist 6 kilo waren aangekomen.
Dit resultaat vonden de onderzoekers veel interessanter dan de verschillen tussen de verschillenden soorten dieet. Hoe kan dit individuele verschil zo groot zijn? Hulp bij beantwoording van deze vraag kwam van buitenaf toen ze werden benaderd door het bedrijf Interleukin Genetics. De onderzoekers werd gevraagd of ze ook aan het DNA van de deelneemsters konden komen. Interleukin Genetics had eerder drie genen geïdentificeerd die gewichtsverlies zouden kunnen voorspellen zoals gebleken in drie eerdere onderzoeken. Ook was gebleken dat deze genen (ABP2, ADRB2, en PPAR–gamma) verschillend reageren op verschillende soorten dieet.
De onderzoekers verkregen het DNA van 138 van de deelneemsters en vergeleken het daadwerkelijke gewichtsverlies en het gewichtsverlies dat je zou verwachten als je rekening houdt met het genotype van de deelneemster. Ze vonden een significant verband tussen beiden.
Vrouwen die een dieet hadden gekregen dat overeen bleek te komen met hun genotype, verloren 5,3% van hun lichaamsgewicht vergeleken met 2,3% in vrouwen wiens dieet hier niet mee overeenkwam. In de Atkins groep bijvoorbeeld was dit een verschil tussen 5,5 kilo afvallen of 1 kilo afvallen.
De verhouding tussen vrouwen die sneller afvielen met een vet-arm dieet en de vrouwen die meer baat hadden bij een koolhydraat-arm dieet was ongeveer 50-50. Dit maakt gokken welk dieet het beste voor jou werkt nogal lastig.De onderzoekers benadrukken dat hun bevindingen getest moeten worden in grootschaliger onderzoek en ook onder mannen.
‘De dieet doorbraak’
Dat neemt echter niet weg dat de media er op dook en ondernemers dollartekens in de ogen kregen. Dr. Oz wijdde er aandacht aan en bedrijven gingen de mogelijkheid bieden om je een maatwerk advies te bieden op basis van je DNA, niet alleen qua voeding maar ook qua training. Zo’n totaalpakket kon al snel een slordige 1.000 euro kosten. Sommige van die bedrijven is het o.a. in Amerika verboden te werken omdat er de nodige twijfels bestonden over de nauwkeurigheid van de DNA-analyse, maar ook over de nog niet voldoende onderbouwde claims over de effectiviteit van het ‘DNA dieet’. Hoewel de wetenschap enthousiast is over de mogelijkheden die nutrigenetics kunnen bieden, is vooral duidelijk dat er teveel mogelijke genen zijn waarvan we de rol nog niet begrijpen. Het onderzoek van Stanford was niet de eerste waaruit een positief effect van een DNA dieet gebleken is. Eerdere onderzoeken toonden al een groter gewichtsverlies aan als rekening werd gehouden met bepaalde genen [4,5]. Het onderzoek van Stanford was vooral duidelijk in de rol van specifieke genen. Hoewel ik ook nog veel verwacht van deze wetenschap denk ik dat het nog te vroeg is voor de coaches in onze app om je bij aanmelding een wattenstaafje toe te sturen voor wat wangslijm.
Nogal wat variatie mogelijk
Single nucleotide polymorphisms, vaak SNP’s of “snips” genoemd zijn de meest voorkomende type genetische variatie tussen mensen[6]. Elke SNP vertegenwoordig een verschil in een enkele DNA bouwsteen die nucleotiden worden genoemd. Deze variaties vinden ongeveer één keer per 300 nucleotiden plaats. Als je dit doorrekent dan kom je uit op 10 miljoen mogelijke SNP’s. SNP’s kunnen als markers gebruikt worden om variaties in genen op te sporen. De meesten van deze hebben geen effect op de gezondheid. De uitdaging in de komende jaren is het identificeren van deze SNP’s en hun effect.
DNA dieet in Nederland
In Nederland wordt het analyseren van je DNA, onder andere om je voedingsbehoefte vast te stellen, ook aangeboden. Bijvoorbeeld door DNA Nederland dat meerdere tests aanbiedt waaronder een ”DNA Health & Lifestyle Test’ á 399 euro.
Helaas wilden zij niet reageren op vragen als:
- Hoe betrouwbaar zijn jullie testmethoden en hoe worden deze gevalideerd?
- Welke (variaties in) SNP’s en genen worden gemeten?
- welke conclusies worden aan deze metingen verbonden
- Op welke onderzoeken zijn deze conclusies gebaseerd?
Met andere woorden: Wordt er daadwerkelijk getest of krijg ik voor 400 euro een standaard-advies dat al klaar lag? En als er wel getest wordt, wie zegt dan dat jullie de juiste conclusies trekken?
Ik mis deze belangrijke achtergrondinformatie op de site en blijkbaar kunnen vragen hierover niet beantwoord worden. Persoonlijk zou ik mijn geld in m’n portemonnee houden.
DNA Dieet is nog steeds een dieet
Tot slot moet onthouden worden dat de toegevoegde waarde, als er wel goed getest en geanalyseerd wordt, nog steeds bestaat uit meer kennis over het juiste dieet. Je hoeft dit niet, of minder, te testen met verschillende diëten.
Het blijft echter een dieet. Iets dat gevolgd moet worden. De kennis over het juiste dieet, maakt het volgen van een dieet niet perse makkelijker. Wel zou het ervoor kunnen zorgen dat je gemotiveerder bent omdat je eerder resultaat merkt. Of dat je het diëten niet hebt opgegeven nadat je eerste dieetpoging een dieet was dat niet effectief blijkt voor jouw DNA.
Toekomst muziek voorlopig.
Referenties
- Rawson, N. (October 24, 2008). “Nutrigenomics Boot Camp: Improving Human Performance through Nutrigenomic Discovery. A Supply Side West VendorWorks Presentation”. Las Vegas, Nevada.
- Nelson MD, Prabhakar P, Kondragunta V, et al. Genotype patterns predict weight loss success: The right diet does matter. EPI|NPAM 2010; March 2-5, 2010, San Francisco, CA.
- Gardner CD, Kiazand A, Alhassan S, Kim S, Stafford RS, Balise RR, Kraemer HC,
King AC. Comparison of the Atkins, Zone, Ornish, and LEARN diets for change in weight and related risk factors among overweight premenopausal women: the A TO Z Weight Loss Study: a randomized trial. JAMA. 2007 Mar 7;297(9):969-77. Erratum in: JAMA. 2007 Jul 11;298(2):178. PubMed PMID: 17341711. - Mutch DM, Temanni MR, Henegar C, Combes F, Pelloux V, et al. (2007) Adipose gene expression prior to weight loss can differentiate and weakly predict dietary responders. PLoS One 2: e1344.
- Arkadianos I, Valdes AM, Marinos E, Florou A, Gill RD, et al. (2007) Improved weight management using genetic information to personalize a calorie controlled diet. Nutr J 6: 29. 9
- Hawkinson AK. Nutrigenomics and nutrigenetics in whole food nutritional medicine. Townsend letters for doctors and patients, Feb–March, 2007.
